„Sąsiedzi. Od narodzin aż po śmierć.
Fotografie Franciszka Lepicha z Oleszki”.
Wystawa w ramach Festiwalu
Re:tradycja – Jarmark Jagielloński 2024

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński (23–25 sierpnia 2024 r.) nadchodzi wielkimi krokami! Już od osiemnastu lat Lublin staje się centrum muzyki, tańca i sztuki ludowej, przyciągając publiczność z całego świata. Nie inaczej będzie w tym roku. Bogaty program zawiera koncerty, potańcówki, warsztaty, targi rzemiosła i sztuki ludowej, wydarzenia dla dzieci, a dziś dowiemy się więcej o jednej z wystaw.

„Sąsiedzi. Od narodzin aż po śmierć. Fotografie Franciszka Lepicha z Oleszki” to tytuł wystawy, którą będzie można oglądać już od 5 sierpnia w Zaułku Hartwigów dzięki Festiwalowi Re:tradycja – Jarmark Jagielloński i jego współpracy z Muzeum Wsi Opolskiej.

– To zbiorowy portretów mieszkańców Oleszki, Jasionej i Żyrowej, wsi położonych w powiecie krapkowickim, w pobliżu Góry św. Anny na Śląsku Opolskim. Region ten do 1945 roku należał do Niemiec. Są to zdjęcia wykonane w latach 20., 30. i 40. XX wieku przez fotografa amatora, Franciszka Lepicha. Ich oryginalne szklane negatywy zostały odnalezione w 2016 roku. Autorskie fotografie o wysokiej wartości artystycznej są przede wszystkim cennym źródłem informacji o dawnym życiu społeczności wiejskiej na Śląsku Opolskim – mówi Magdalena Górniak-Bardzik z Muzeum Wsi Opolskiej, kuratorka wystawy.

Franciszek Lepich to urodzony w 1909 roku fotograf amator, z zawodu kołodziej i stolarz, który przez całe swoje dorosłe życie fotografował miejscową ludność. Robił zdjęcia swoim sąsiadom. Lepich, nie mając żadnego z góry założonego planu, fotografował przedstawicieli różnych grup społecznych i zawodowych – w typowych strojach, z charakterystycznymi atrybutami, w ich codziennym otoczeniu, najczęściej w miejscu zamieszkania, czasem na neutralnym tle, a także na tle obiektów architektury i nierzadko w miejscu pracy. Fotografował ludzi w różnym wieku – od niemowlęcego po podeszły; zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Dzięki temu stworzył zbiorowy, wielopokoleniowy obraz wiejskiej społeczności Oleszki i jej okolic.

– Znaczna część materiałów fotograficznych Lepicha nie dotrwała do naszych czasów. Uległy one zniszczeniu i rozproszeniu w końcowej fazie II wojny światowej. Na szczęście ocalał fragment zbioru tworzący pewną zwartą całość. W 2016 roku, w domu syna Lepicha, Bertholda, znaleziono kartony z 750 oryginalnymi szklanymi negatywami z lat 20., 30., i 40. XX wieku. Zostały one zabezpieczone, a następnie zdigitalizowane dzięki staraniom członków lokalnego Stowarzyszenia „Nasze Dziedzictwo” z Żyrowej. W 2019 roku zbiorem zainteresowało się Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu – wyjaśnia Magdalena Górniak-Bardzik.

Plenerową wystawę fotografii Franciszka Lepicha będzie można oglądać w Zaułku Hartwigów od 5 do 30 sierpnia 2024 roku.

Dodatkowo w czasie Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński w piątek 23 sierpnia o godz. 18.00 w siedzibie Warsztatów Kultury w Lublinie odbędzie się także pokaz filmu pt. „Franciszek Lepich, fotograf z Oleszki” w reżyserii Sławomira Mielnika. Fotografa-amatora w filmie wspominają jego dzieci – syn Berthold i córka Bronisława. O wartości merytorycznej zbioru jako źródła wiedzy na temat dziedzictwa kulturowego Śląska Opolskiego, kultury duchowej i materialnej ludności wiejskiej opowiada kulturoznawca i folklorystka dr hab. Teresa Smolińska prof. Uniwersytetu Opolskiego, natomiast prof. dr hab. Marek Szyryk, artysta fotografik i wykładowca w Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi, omawia wartość historyczną zachowanego zbioru szklanych negatywów, akcentując przy tym walory artystyczne i techniczne prezentowanych fotografii.
Po projekcji organizatorzy zapraszają na spotkanie z Magdalena Górniak-Bardzik. Rozmowę, dzięki której dowiemy się więcej zarówno o Franciszku Lepichu, jak i o odkryciach związanych z odnalezieniem jego fotografii, poprowadzi Aleksandra Zińczuk.

Pozostałe wystawy Festiwalu

W tym roku w ramach Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński zobaczymy także wystawę pod tytułem „Taśmoteka ludowa Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego”. W Galerii Gardzienice dowiemy się, jak powstawała i rozwijała się Pracownia w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej, jak pozyskiwano i opracowywano zgromadzone w niej materiały, a także do czego były i nadal są wykorzystywane. Jak na taśmotekę przystało, będziemy mogli posłuchać zarówno archiwalnych nagrań, jak i ich współczesnych interpretacji.

Powróci też tak bardzo lubiany przez mieszkańców Lublina pająk w Bramie Krakowskiej. Jego autorką będzie Ewelina Kruszyńska. Tegoroczna instalacja inspirowana jest tradycyjnymi sitami, które na Lubelszczyźnie kojarzone są z Biłgorajem i jego okolicami. To tam przez wieki działali sitarze zaopatrujący w swoje wyroby nie tylko najbliższy region, lecz także dalekie zakątki Europy. Jednym z mistrzów do dziś zajmujących się wyrobem sosnowych łubów, z których potem tworzy się sita, jest pan Tadeusz Małysza z Bukowej. To spod jego rąk wyszły obręcze i ostrużyny, które Ewelina Kruszyńska skomponowała we współczesną instalację.
Festiwal zaprasza też na wystawę zorganizowaną przez swojego partnera, Stowarzyszenie Twórców Ludowych. Ekspozycję pn. „Między światami – rzeźbiarskie narracje Bogumiły Leśniak” będzie można oglądać w Galerii Sztuki Ludowej STL. Pani Bogumiła to także jedna z uczestniczek Jarmarku Jagiellońskiego, który odbywa się w ramach Festiwalu.

Program Festiwalu 2024

Cały program Festiwalu dostępny jest na stronie retradycja.eu. Jak co roku festiwalowa publiczność może liczyć na niezwykle bogaty program artystyczny, pełen różnorodnych wydarzeń muzycznych. Przypominamy, że artystką, którą usłyszymy w Lublinie podczas Festiwalu, będzie Katarina Barruk (24.08) wykorzystująca w swoich utworach zarówno lokalny język Saamów, jak i charakterystyczne dla nich joikowanie. Na Błoniach pod Zamkiem wystąpi także francuski zespół Barrut (24.08) – siła głosów splatających się w energetycznej polifonii i nawiązujących do tradycji Oksytanii również poprzez język oksytański, w jakim śpiewają artyści. W niedzielę zobaczymy pochodzącą z Estonii grupę Duo Ruut (25.08) – zespół wykonuje autorskie melodie, ale w warstwie tekstowej swoich utworów korzysta z inspiracji tradycyjnych, przypominając o wątkach zawartych w dawnych estońskich pieśniach. Na tej samej scenie wystąpi Duality (25.08). Zespół wykonuje autorskie kompozycje inspirowane melodiami i pieśniami pogranicza polsko-białoruskiego oraz szeroko pojętego world music i muzyki elektronicznej.
W Bazylice oo. Dominikanów wystąpi natomiast zespół Drëszë (25.08) kontynuujący kaszubskie tradycje muzyczne i śpiewacze.

Po piątkowych i sobotnich (24–25.08) koncertach Organizatorzy zapraszają wszystkich na parkiet, który za sprawą nocnych potańcówek wypełni się dźwiękami tradycyjnymi dla bardzo różnych regionów. W tym roku zagrają dla nas: Orkiestra Podróżniacy, Kapela Dobrzeliniacy, Kapela Fedaków, Kapela Józefa Wyrwińskiego, Kapela Bornego, Chłopcy z Nowoszyszek i HrayBery/ГрайБери.

Na publiczność czeka także moduł rzemieślniczy, czyli Jarmark Jagielloński, na którym swoje niepowtarzalne wyroby zaprezentuje 120 artystów – twórców ludowych i tradycyjnych rzemieślników. Dla osób chcących zgłębić swoją wiedzę i zyskać nowe umiejętności organizatorzy przygotowali warsztaty rzemieślnicze, taneczne i śpiewacze. Warsztaty będą skierowane zarówno do dzieci, jak i do osób dorosłych. Na warsztaty prowadzone będą zapisy, które rozpoczną się 12 sierpnia. Festiwal to także czas dla dzieci, które najchętniej przebywają na Podwórku Re:tradycji zlokalizowanym na Błoniach pod Zamkiem. Czekają tam na nie tradycyjne zabawki, gry i instalacje artystyczne. Każdego dnia w przestrzeni Podwórka będą odbywać się warsztaty dla dzieci oparte na muzyce, tańcu i śpiewie tradycyjnym.

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński
23–25 sierpnia 2024
Lublin – Stare Miasto, Błonia pod Zamkiem
Wstęp wolny

Więcej informacji na stronie retradycja.eu

Organizatorzy: Warsztaty Kultury w Lublinie, Instytucja Kultury Miasta Lublin, Lublin Miasto Inspiracji
Patronat honorowy: Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Narodowy Instytut Dziedzictwa
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Sponsor: Herbapol – Lublin S.A.

Partnerzy: Muzeum Narodowe w Lublinie, Ivan Honchar Museum, Muzeum Wsi Opolskiej, Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Dominikanie Lublin, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Fundacja Kultura Enter, Uniwersytet Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie

Patroni medialni: Polskie Radio Program II, Polskie Radio Dzieciom, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, Gazeta Wyborcza, KulturaLudowa.pl, MuzykaTradycyjna.pl, Czas Dzieci, Kultura Enter, ONET