Kluczowe wnioski, rekomendacje z raportu omawiano 29 listopada w Centrum Prasowym PAP podczas debaty z udziałem ekspertów KIGC, przedstawicieli globalnych firm technologicznych, instytucji publicznych i naukowych oraz mediów.

Cyfryzacja dla ucznia, obywatela, pacjenta

„W obliczu rewolucyjnych zmian technologicznych, kluczowe jest zrozumienie wyzwań, które stoją przed społeczeństwem oraz wskazanie konkretnych rekomendacji, które umożliwią skuteczną adaptację do nowych realiów” – podkreśla w raporcie Anita Tomaszewska, prezes zarządu KIGC.

Autorzy raportu w swoich opracowaniach przyjęli perspektywę obywatela, aby przyjrzeć się wyzwaniom procesów cyfryzacji.

„Transformacja cyfrowa to nie tylko kwestia technologii, ale także proces społeczno-kulturowy. Kluczowym wyzwaniem jest projektowanie rozwiązań cyfrowych, które są bezpieczne, intuicyjne, dostępne i odpowiadają na potrzeby obywateli” – wskazał w opracowaniu Bartosz Loba, moderator debaty, pełnomocnik zarządu KIGC ds. transformacji cyfrowej sektora publicznego.

W debacie w PAP również zastanawiano się, na ile kluczowym punktem odniesienia w cyfryzacji i rozwoju nowych technologii są potrzeby użytkowników i dobro człowieka.

Jak powiedział Wojciech Demediuk, dyrektor Departamentu e-Zdrowia w Ministerstwie Zdrowia: „to pacjent i usługi dla niego są w centrum naszych działań”. Zapowiedział, że do zakończenia KPO Ministerstwo Zdrowia będzie pracować nad wdrożeniem kolejnych dziewięciu usług z zakresu e-zdrowia, tak by dokumentacja podążała za pacjentem.

„Dzięki temu pacjent będzie dysponować kompletem swojej dokumentacji, lekarze będą mogli podejmować trafniejsze diagnozy, a docelowo dane będą mogły posłużyć rozwojowi profilaktyki” – podkreślił dyrektor Demediuk.

„Nowe interdyscyplinarne spojrzenie na technologie, wyrażone w raporcie, a także prezentowane dziś w debacie jest niezbędne dla dalszego odpowiedzialnego rozwoju cyfryzacji. Wykorzystania nowych narzędzi, w tym sztucznej inteligencji, nie można odwrócić i dlatego administracja publiczna musi brać czynny udział w rewolucji technologicznej, której jesteśmy świadkami i współtwórcami” – powiedziała Małgorzata Olszewska, dyrektor Centrum e-Zdrowia.

Jak zauważył w raporcie Adam Paczuski, prezes zarządu TSS, pełnomocnik zarządu KIGC ds. sztucznej inteligencji:

„cyfryzacja opieki zdrowotnej poprawiła efektywność oraz zwiększyła komfort pacjentów, pozwalając na lepsze zarządzanie swoim zdrowiem zdalnie, bez konieczności osobistych wizyt w placówkach medycznych w przypadkach tego niewymagających”.

Przemysław Kuna, zastępca dyrektora NASK, odpowiadający za program Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej zwrócił uwagę na konieczność rozbudowy infrastruktury, która pomaga także w rozwijaniu kompetencji cyfrowych.

„Kluczowe dla nas wyzwanie to rozwijanie infrastruktury, która służy uczniom, nauczycielom i społecznościom lokalnym. NASK podłączył do szybkiego, bezpiecznego i bezpłatnego internetu wszystkie szkoły w Polsce. Sieć ma wiele zastosowań, w tym wykorzystywana jest do obsługi lokali wyborczych w szkołach, a także do podnoszenia poziomu kompetencji cyfrowych użytkowników. Bez dalszej rozbudowy infrastruktury nie będzie rozwoju. Obywatele muszą mieć zapewniony równy dostęp do usług cyfrowych i to jest nasza misja” – podkreślał Przemysław Kuna.

W debacie podkreślano znaczenie nie tylko infrastruktury i kompetencji, ale także wskazano na istotną rolę mediów i liderów opinii.

„Im więcej człowieka w technologii, tym większa potrzeba ochrony i bezpieczeństwa. Niezwykle istotna jest przy tym rola mediów i liderów opinii w przedstawianiu wyzwań, przed którymi stajemy” – powiedział August Żywczyk z serwisu CyberDefence24.

Cyberbezpieczeństwo fundamentem odpowiedzianej cyfryzacji

„W ostatnich latach kluczowym aspektem funkcjonowania organizacji stało się bezpieczeństwo. Organizacje podejmują wiele wysiłków, by zapewnić je w ramach organizacji, ale w dobie cyfrowego rozwoju niezwykle ważnym elementem staje się również często pomijane bezpieczeństwo łańcucha dostaw” – wskazuje w raporcie KIGC Dariusz Piotrowski, dyrektor zarządzający Dell Technologies Polska.

Wprowadzenie odpowiednich procedur i rozwiązań na rzecz cyberbezpieczeństwa to, w ocenie ekspertów, filar rozwoju cyfrowego każdej organizacji i państwa.

„W obliczu ciągłego rozwoju technologicznego i zwiększającej się roli cyfryzacji, wdrażanie skutecznych strategii cyberbezpieczeństwa staje się nieodłącznym elementem ochrony społeczeństwa oraz gospodarki przed coraz bardziej zaawansowanymi zagrożeniami cyfrowymi” – podkreślił Grzegorz Latosiński, country manager Poland, Paloalto Networks.

Podobną opinię wyraził Adam Ponichtera, ekspert KIGC i dyrektor polskiego oddziału Data4, inwestora i operatora centrów danych, wskazując, że:

„inwestycje w zaawansowane rozwiązania ochrony, jak i regularne audyty bezpieczeństwa, są kluczowe nie tylko dla ochrony cennych danych, ale także dla zapewnienia ciągłości działania w obliczu rosnących zagrożeń”.

Prezes zarządu Polskiego Centrum Badań i Certyfikacji Aleksandra Kostrzewa zwróciła także uwagę na podnoszenia standardów jakości i poziomu bezpieczeństwa w wyniku procesów certyfikacji.

„Ogromną korzyścią dla przedsiębiorstwa jest również sam proces certyfikacji, który wymaga od firmy wdrożenia rygorystycznych praktyk i procedur, związanych z bezpieczeństwem informacji” – podkreśliła Aleksandra Kostrzewa.

Zwrócono także uwagę na wymiar odpowiedniego przygotowania do działań w obszarze cyberbezpieczeństwa.

„Wykrywanie oraz efektywne reagowanie na zagrożenia stanowi kluczowy aspekt utrzymania wysokiego poziomu bezpieczeństwa. Aby to osiągnąć, organizacje powinny wykorzystywać zaawansowane technologie i metody wykrywania zagrożenia” – podkreśliła Ewa Sztyber z Dell Technologies Polska.

W ocenie ekspertów Polska osiągnęła bardzo wysoki poziom kompetencji w cyberbezpieczeństwie – zarówno w wymiarze kompetencyjnym, jak i infrastrukturalnym. Kluczowy jest dalszy efektywny dialog między sektorem publicznym i prywatnym, ponieważ nadal jest wiele do zrobienia, w budowach systemu cyberbezpieczeństwa to stały proces.

„Polska zdołała osiągnąć pewne sukcesy w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, realizując kampanie edukacyjne i zwiększając współpracę międzynarodową. Jednak nadal istnieją znaczące luki, szczególnie w świadomości społecznej i dostępności edukacji” – podsumował Arkadiusz Lefanowicz, przewodniczący Rady Fundacji IT Leader Club Polska oraz dyrektor Akademii Zarządzania IT Administracji Publicznej.

„Bezpieczeństwo w cyfrowym świecie, podobnie jak każdy inny wymiar bezpieczeństwa, to jednak przede wszystkim ludzie, stan ich wiedzy na temat zagrożeń w sieci i wzajemne zaufanie” – dodała prezes Aleksandra Kostrzewa z PCBC.

Od kompetencji do bezpiecznej cyfryzacji

Jak podkreślił Przemysła Kuna, w działaniach NASK punktem odniesienia jest zawsze użytkownik, uczeń, nauczyciel. Do każdej z tych grup kierowane są dedykowane działania i programy, które pomagają w podnoszeniu poziomu kompetencji cyfrowych.

Radosław Potrac, Nauczyciel Roku 2023 powiedział, że szkolenia z cyber są jak szkolenia z pierwszej pomocy.

„Tak naprawdę dobrze byłoby co pół roku sobie taką wiedzę też odświeżać” – zaznaczył Radosław Potrac.

Duży nacisk na kształcenie kompetencji cyfrowych w sektorze publicznym kładzie się od ponad 10 lat w Akademii Zarządzania IT w Administracji Publicznej.

„Urzędnicy muszą systematycznie podnosić kompetencje, aby byli konkurencyjni na rynku, aby potrafili odpowiednio weryfikować i wdrażać rozwiązania” – powiedział Arkadiusz Lefanowicz. „W zakresie wdrażania AI trzeba wypracować rozwiązania tożsame z dodatkami dla specjalistów od cyberbezpieczeństwa, tak by administracja publiczna przyciągała i zatrzymywała dobrych specjalistów i w tej dziedzinie” – dodał.

Na potrzeby rynku odpowiadają z sukcesem cyfrowe narzędzia edukacyjne i nowe formy kształcenia.

„Podstawowym wyzwaniem jest wdrożenie środowiska nauczania uwzględniającego systemowe rozwiązania technologiczne oferujące immersyjne podejście do kształcenia w postaci treści oraz urządzeń XR” – wskazuje dr Adam Bednarek z Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi. „Jedną z głównych zalet narzędzi XR jest to, że zapewniają one wciągające doświadczenia, które pozwalają użytkownikom na interakcję z wirtualnymi obiektami w sposób, który wydaje się naturalny i intuicyjny” – zaznacza naukowiec.

„Większość ośrodków akademickich w Polsce wdraża i udoskonala rozwiązania technologiczne, umożliwiające nauczanie przez internet. Zaskakująco pozytywnie przyczyniła się do tego pandemia” – Lidia Mirowska z Polskiego Uniwersytetu Wirtualnego.

A Zyta Czechowska, Nauczyciel Roku 2019 dodaje, że:

„prawidłowo i metodycznie zastosowane technologie mogą znacząco wspierać proces edukacyjno-terapeutyczny. Mogą uatrakcyjniać zajęcia, motywować uczniów do nauki, pomagać w konstruowaniu dostosowań wymagań edukacyjnych, uczyć krytycznego myślenia i wspierać tworzenie zindywidualizowanych materiałów edukacyjnych. Zaznacza też, że także: „mądrze wykorzystywane smartfony mogą być używane jako pomoc dydaktyczna. Smartfony są integralną częścią współczesnego życia młodych ludzi”.

Jak podkreśla Radosław Potrac, „w erze Big Data umiejętność selektywnego gromadzenia, analizowania i interpretowania informacji jest niezbędna. Umiejętność obserwacji zmian, optymalizacja wysiłku pozwala na wysnuwanie cennych spostrzeżeń z ogromnych zbiorów danych, wspomagających podejmowanie decyzji”.

Karol Tokarczyk z Polityki Insight zauważył, że zarówno w obszarze edukacji, jak i technologii potrzebujemy odpowiednich środków, a także regulacji rynku.

Dariusz Piotrowski z Dell Technologies zauważył, że wszystkie nowości w branży IT są niczym w porównaniu z rewolucją AI, której jesteśmy uczestnikami.

„Gdzie mamy w Polsce kluczowy potencjał? To potencjał ludzki. Mamy najlepszych algorytmików na świecie, najlepszych matematyków na świecie, najlepszych informatyków. Rewolucja opiera się na ludziach. Dlatego człowiek był i jest zawsze w centrum technologii i cyfrowego rozwoju” – zauważył.

AI w służbie człowiekowi

W debacie wiele podejmowanych wątków odwoływało się do rewolucji sztucznej inteligencji. Jak stwierdził dr inż. Karol Antczak z TSS:

„mimo pewnych obaw Polacy dostrzegają ogromny potencjał AI w wielu dziedzinach życia. To stawia przed nami wyzwanie budowania zaufania do tej technologii i edukowania społeczeństwa w zakresie jej bezpiecznego i odpowiedzialnego wykorzystania”.

Dodał, że sztuczna inteligencja rozwija się obecnie w dwóch pozornie sprzecznych kierunkach. Z jednej strony człowiek jest stawiany w centrum, a narzędzia AI wspomagają go w tle, a z drugiej strony jest to pełna automatyzacja pewnych procesów. Powyższe podejścia się uzupełniają, w przyszłości prace żmudne i o niskim profilu ryzyka będą oddawane sztucznej inteligencji, natomiast rzeczy istotne lub przyjemne będą pozostawały w gestii ludzi.

Jak wskazują eksperci, AI bezpośrednio przekłada się także na cyberbezpieczeństwo.

„Wraz z dojrzewaniem w 2024 roku modeli Generatywnych AI (sztuczna inteligencja potrafiąca generować różnego rodzaju obrazy, teksty, filmy i inne media) nastąpi wzrost produktywności operacji cyberbezpieczeństwa w zespołach szybkiego reagowania (SOC) . To istotnie zmienia podejście z reaktywnego na proaktywne, kładąc znaczny nacisk na budowanie platform wczesnego wykrywania i ostrzegania o zagrożeniach opartych na AI” – podkreślił Grzegorz Latosiński z Paloalto Networks.

Uczestnicy debaty zgodnie uznali, że tempo rozwoju transformacji powoduje konieczność ścisłej współpracy międzysektorowej. Jednym z kluczowych wyzwań, według ekspertów KIGC, jest edukacja i budowa kompetencji cyfrowych w znaczeniu umiejętności wykorzystywania technologii jako siły wspomagającej rozwój.

Analizy i rekomendacje ekspertów znajdują się w Raporcie „Polska 5.0 dla Obywatela. Priorytety Transformacji Cyfrowej w Polsce – wyzwania i rekomendacje na lata 2025-2028. Perspektywa Obywatela”

https://kigc.pl/wp-content/uploads/2024/12/KIGC_raport_26.11.2024.pdf

Źródło informacji: Krajowa Izba Gospodarki Cyfrowej