Jak radzić sobie ze śmiercią bliskiej osoby?
Co warto wiedzieć o żałobie?
Nie można przewidzieć tego, jak będzie zachowywała się osoba, która straci bliskiego. Każda strata jest bowiem indywidualnym przeżyciem. Towarzyszą jej jednak podobne zachowania oraz emocje, dlatego psychologowie starają się wypracować mechanizmy postępowania, które mogą nieco złagodzić emocje oraz pozwolić uporać się z nimi.
Żałoba jest społeczną, psychologiczną oraz somatyczną reakcją na śmierć. Objawia się głębokim przygnębieniem oraz poczuciem straty i pustki. Wiele osób reaguje nadmierną płaczliwością, irytacją oraz niepokojem. Bardzo często pojawiają się także stany lękowe oraz poczucie wyczerpania i brak chęci na kontynuowanie dotychczasowego życia. Osoba, która straciła bliskiego, najczęściej wycofuje się z życia towarzyskiego, a niekiedy także nie wywiązuje się z obowiązków zawodowych. Utrata zainteresowanie światem zewnętrznym sprawia, że mogą rozwinąć się zaburzenia psychiczne.
Żałoba jest naturalnym procesem po śmierci bliskiej osoby i nie można jej uniknąć. To indywidualny proces, którego długość zależy od wielu czynników. U każdej z osób emocje mogą różnić się intensywnością oraz sposobem ich wyrażania.
Jakie są etapy żałoby?
Żałobę można podzielić na etapy, jednak kolejność ich występowania może być różna. Nie zawsze pojawiają się one zgodnie z poniższym opisem, ale warto wiedzieć, czym charakteryzuje się każdy z nich.
Pierwszy etap to szok na wiadomość o śmierci bliskiej osoby. Bardzo często towarzyszy mu szok, bezradność i poczucie niesprawiedliwości. Może się zdarzyć, że trudno dopuścić do siebie tę myśl. Najczęściej na tym etapie pojawia się płacz, krzyk, a także gwałtowne emocje. U niektórych osób dzieje się jednak odwrotnie, a reakcją ich organizmu jest odrętwienie i uczucie oderwania od rzeczywistości, jak gdyby wszystko działo się dookoła i nie było prawdą. Na tym etapie może pojawić się także strach o przyszłość, zwłaszcza gdy śmierć dotyczy małżonka czy rodzica.
Kolejnym etapem jest uświadomienie straty. Najczęściej dochodzi do tego po pogrzebie, gdy opadają emocje związane z ostatnim pożegnaniem i trzeba stawić czoła codziennemu życiu. Na tym etapie pojawia się niepogodzenie z odejściem, a niekiedy także załamanie nerwowe. Osoba, która utraciła bliską osobę, może także odczuwać gniew i fizyczny ból.
Następnie zazwyczaj pojawia się faza wycofania. Najczęściej jest związana z okresem głębokiej rozpaczy. Taka osoba nie może pozbierać swoich myśli i wrócić do codzienności, gdyż całą swoją energię poświęca na wspominanie zmarłego i żal po nim.
Jeśli wcześniejsza faza zakończy się pozytywnie, tzn. żałobnik otrzyma pomoc lub samodzielnie wypracuje swoje mechanizmy działania, to po pewnym czasie odzyskuje kontrolę nad życiem, ale może potrzebować dużej zmiany. Bardzo często jest to zmiana otoczenia czy pracy. Jest to związane z chęcią oderwania się od przeszłości i tego, co kojarzy się ze zmarłym. Ostatnią fazą żałoby jest pogodzenie się ze śmiercią.
Jak przetrwać żałobę?
Dla wielu osób utrata bliskiego wydaje się sytuacją, której nie da się przeżyć. Istnieją jednak pewne metody pozwalające nieco oswoić ból oraz uporać się z emocjami. Przede wszystkim należy pozwolić sobie na smutek i żal. Jest to bowiem naturalna reakcja na taką sytuację. Nie należy tłumić emocji, gdyż prędzej czy później dadzą o sobie znać. Żałobnik ma prawo czuć smutek, zwątpienie, niesprawiedliwość oraz tęsknotę.
Dla niektórych osób dobrym sposobem na przechodzenie żałoby jest zajęcie się czymś, aby nie myśleć o tym, co się stało. Mogą to być spotkania towarzyskie z przyjaciółmi, czy uprawianie sportów. Nie pomoże to zapomnieć, ale może nieco złagodzić emocje, które targają od środka.
Sprzątanie po zmarłym to jeden z najbardziej bolesnych aspektów żałoby, którego nie da się pominąć. To proces, który często jest nie tylko fizycznie, ale i psychicznie wyczerpujący. Warto więc zlecić to zadanie wykwalifikowanej firmie, która zajmie się uporządkowaniem mieszkania czy domu zmarłej osoby.
Dla wielu osób dużym wsparciem i pomocą na etapie przeżywania żałoby jest psychoterapia. Spotkania z terapeutą pomogą oswoić swoje myśli i poradzić sobie z emocjami. Jest to szczególnie wskazane u osób, u których żałoba nie przebiega prawidłowo i czują, że potrzebują wsparcia z zewnątrz. Najczęściej wskazaniem do psychoterapii jest poczucie winy za to, co się stało, a także objawy psychosomatyczne. Mogą pojawiać się gwałtowne stany lękowe, zespół stresu pourazowego, a także depresja i myśli samobójcze. Bardzo ważne jest, aby osoba, która czuje, że sama nie jest w stanie poradzić sobie z rozpaczą i żałobą, skorzystała z profesjonalnej pomocy.
Przeżywanie żałoby — podsumowanie
Żałoba jest trudnym czasem pełnym wielu emocji często bardzo silnych. Nie można jej pominąć, ale istnieją pewne sposoby, które mogą nieco pomóc złagodzić jej intensywność. Osoba, która straciła bliską osobę, musi przede wszystkim zrozumieć proces żałoby oraz jej poszczególne etapy. Ważne jest także wsparcie przyjaciół czy innych ludzi z otoczenia. Warto także znaleźć nowe pasje czy wypracować rytuały, które mogą pomóc w powrocie do dawnego życia sprzed straty.
