Od ponad 40 lat, każdego roku 4 czerwca obchodzimy Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Agresji Wobec Dzieci (Międzynarodowy Dzień Niewinnych Dzieci – Ofiar Agresji). Dzisiaj, w kontekście rosnącej liczby dzieci i młodzieży wymagających specjalistycznej pomocy ze względu na problemy zdrowia psychicznego, nie sposób nie poruszyć kwestii przemocy, stanowiącej jeden z głównych czynników ryzyka.

Przemoc wobec dzieci w XXI w. – dane zatrważają

Według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej (2008 r.) aż 44% respondentów zna rodzinę, w której dochodzi do przemocy wobec dzieci, z czego prawie jedna trzecia badanych wskazuje na przemoc emocjonalną i tyleż samo na przemoc fizyczną, a 5% na przemoc seksualną. Ponadto, 9% badanych przyznało się do stosowania przemocy fizycznej, a 8% do przemocy emocjonalnej. Te same osoby ujawniły, że same były ofiarami przemocy fizycznej (27%), emocjonalnej (21%) lub seksualnej (2%), przy czym mężczyźni częściej doświadczali przemocy fizycznej i psychicznej, a kobiety seksualnej.

Przemoc, to nie tylko agresja fizyczna

Przemoc wobec dzieci (albo krzywdzenie dzieci) według WHO definiowana jest jako: „wszelkie formy fizycznego, emocjonalnego lub seksualnego krzywdzenia, deprywacji potrzeb oraz zaniedbania dziecka, komercyjne lub inne wykorzystanie dziecka skutkujące szkodą w jego zdrowiu lub zgonem, zaburzeniem rozwoju lub naruszeniem godności, w wyniku relacji, w której dorosły, często rodzic lub opiekun, wykorzystuje swoją siłę, władzę oraz zależność, zaufanie dziecka”. Powyższa definicja uwzględnia działania podejmowane na szkodę dziecka, ale także wszelkie formy zaniechania w relacji z osobą, która wykorzystuje swoją pozycję do krzywdzenia zamiast do spodziewanej ochrony.

Szczególnym rodzajem przemocy jest przemoc doświadczana ze strony rówieśników (znęcanie się, dręczenie, ang. bullying), fizyczna lub werbalna, jak również relacyjna (np. wykluczanie z grupy, aktywne ignorowanie, nastawianie grupy przeciwko wybranej osobie) oraz elektronicznej (np. zamieszczanie w internecie treści ośmieszających ofiarę).

Z badań przeprowadzonych przez Fundację Dzieci Niczyje (obecnie Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę) (Włodarczyk i Makaruk, 2012) wynika, że 71% nastolatków doświadczyło jakiejś formy przemocy, w tym 59% przemocy rówieśniczej, 34% było ofiarami przemocy ze strony osób dorosłych (w tym 22% doświadczyło przemocy psychicznej, 21% przemocy fizycznej), 3% doznało przemocy seksualnej, a 6% doświadczyło zaniedbania.

Przemoc w dzieciństwie – konsekwencje na długie lata

Liczne badania wskazują na długotrwałe i utrzymujące się latami konsekwencje doświadczenia przemocy w okresie dzieciństwa i dojrzewania.

Wśród konkretnych problemów wymienia się problemy z regulowaniem emocji, zaburzenia związane ze stresem, zachowania impulsywne, zaburzenia uwagi i inne zaburzenia poznawcze, trudności w relacjach z rówieśnikami oraz osobami dorosłymi oraz dolegliwości psychosomatyczne.

„Ekspozycja na przemoc w dzieciństwie ma negatywny wpływ na samoocenę, wyniki w nauce i kompetencje społeczne oraz stanowi o wysokim ryzyku występowania problemów psychicznych w ciągu całego życia. Przemoc fizyczna i emocjonalna w szczególności wiąże się z obecnością zaburzeń depresyjnych, zaburzeń lękowych, zaburzeń zachowania, wysokim ryzykiem uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. W przypadku wykorzystywania seksualnego obserwuje się ponadto częstsze występowanie lęku napadowego oraz zaburzenia stresowego pourazowego” – wskazuje prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Anita Bryńska, specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży, psychoterapii dzieci i młodzieży, psychoterapeuta z Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego WUM, członek rady naukowej Centrum CBT.

Z kolei obserwacje z 2014 r. (Keeshin i wsp.) dowodzą, że wśród dzieci i młodzieży, które w przeszłości doświadczyły przemocy seksualnej lub fizycznej, częściej ustalano wiele rozpoznań zaburzeń psychicznych jednocześnie.

Przemoc prowadzi do samobójstw wśród nastolatków

Doświadczenie długotrwałego poziomu stresu w okresie dzieciństwa związanego z doświadczeniem różnych form przemocy może wpływać również na rozwój cech osobowości, takich jak np. impulsywność i stanowić o podatności na występowanie zachowań samobójczych, jak również dokonywanie samookaleczeń.

„Samobójstwo obecnie stanowi drugą co do częstości przyczynę zgonów nastolatków na świecie. Myśli samobójcze ma 16% nastolatków w Europie, 15% na całym świecie. W grupie tych, którzy posiadają aktywne myśli samobójcze 17% podejmuje próbę samobójczą” – mówi prof. dr hab. n. med. Tomasz Wolańczyk, specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny, kierownik Kliniki Psychiatrii Wieku Rozwojowego WUM.

Liczba prób samobójczych podejmowanych przez dzieci i młodzież w Polsce utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Według raportu Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży” w 2021 r. przekroczyła ona liczbę 1400 (w tym aż 85 podjętych przez dzieci do 12 r.ż.), a według danych zebranych z Wojewódzkich Komend Policji w 2022 r. odnotowano ponad 2000 prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży. Badania dostarczają stosunkowo spójnych informacji na temat wpływu przemocy na występowanie zachowań samobójczych. Uważa się, że w przypadku każdej z form przemocy, a zwłaszcza przemocy fizycznej i seksualnej, ryzyko podjęcia próby samobójczej rośnie od 2 do 5 razy. Wyniki badań wskazują również na istotny związek między przemocą a dokonywaniem samookaleczeń w grupach nastolatków.

„Niezwykle ważne jest jak najwcześniejsze diagnozowanie zjawiska przemocy i wdrażanie oddziaływań terapeutycznych ukierunkowanych na związane z nim objawy zaburzeń psychicznych, zwłaszcza w kontekście wyników badań, które wskazują, że jedynie w odniesieniu do 1/5 dzieci i młodzieży hospitalizowanych w oddziale psychiatrycznym podjęto jakiekolwiek działania interwencyjne przed hospitalizacją, pomimo rozpoznanego zjawiska przemocy” – dodaje dr n. med. i n o zdr. Nina Szalas, psycholog, specjalista psychoterapii dzieci i młodzieży, psychoterapeuta, członek rady naukowej Centrum CBT.

Kluczowa kompleksowa opieka terapeutyczna

Z uwagi na niezwykle wysoki odsetek dzieci i młodzieży z problemami w zakresie zdrowia psychicznego oraz różnorodność czynników, które je powodują, narasta potrzeba organizowania i rozwoju profesjonalnej, wieloaspektowej opieki, nakierowanej na udzielanie pomocy.

Grupa Centrum CBT podjęła wyzwanie, aby stworzyć standard opieki nad dziećmi i rodzinami w prywatnym systemie medycznym, który zapewnia bezpieczeństwo i wsparcie w wielu aspektach funkcjonowania, ze szczególnym uwzględnieniem systemu rodzinnego, edukacyjnego i wychowawczego. Efektem prac jest program Kompleksowej Opieki Terapeutycznej (KOT) dla dzieci i młodzieży z trudnościami w obszarze zdrowia psychicznego, w ramach którego dobierane jest rozwiązanie dostosowane do indywidualnych potrzeb, a pacjent wraz z rodziną jest sprawnie przeprowadzany przez cały proces diagnozy i terapii.

Proces diagnostyczno-terapeutyczny prowadzony jest przez zespół specjalistów, w tym psychiatrów dzieci i młodzieży, psychiatrów, psychologów, psychoterapeutów, terapeutów środowiskowych dzieci i młodzieży, którzy świadczą wizyty w domu i szkole, oraz wspierany przez koordynatorów, którzy dbają o sprawny jego przebieg, pomagając w umawianiu terminów badań i wizyt. W miarę potrzeby, również rodzice mogą także zostać objęci opieką psychologiczno – psychoterapeutyczno – psychiatryczną. Dla nich stworzona została również oferta warsztatów psychoedukacyjnych, które są pomocne w zrozumieniu i rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z trudnościami dzieci oraz wspierania ich w codziennym funkcjonowaniu.

Po więcej informacji zapraszamy na: www.cbt.pl

O Grupie Centrum CBT

Grupa Centrum CBT to działająca od ponad 20 lat wiodąca sieć przychodni, działających w 6 miastach w Polsce (w Warszawie, w Legionowie, w Otwocku, w Gdańsku, w Gdyni oraz w Łodzi). Grupa Centrum CBT oferuje wysokospecjalistyczną opiekę psychiatryczną, psychologiczną i psychoterapeutyczną dla dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych. Grupa zatrudnia ponad 300 wysokiej klasy ekspertów w dziedzinie zdrowia psychicznego. Świadczenia w ramach placówek Centrum CBT są dostępne zarówno prywatnie, jak również w ramach NFZ. Unikalną wartością Grupy CBT jest renomowana Szkoła Psychoterapii, prowadząca obecnie szkolenie dla ponad 700 studentów, która działa od 2002 r. i posiada rekomendacje Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej (PTTPB), które jest członkiem European Association for Behavioural and Cognitive Therapies (EABCT). Szkoła zatrudnia ponad 60 wysokiej klasy pracowników dydaktycznych.

Więcej informacji na stronie: www.cbt.pl

Źródło informacji: CBT Centrum