Letnia Szkoła Tradycji na
Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński 2024

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński odbędzie się 23–25 sierpnia w Lublinie. To czas inspirującego spotkania z kulturą tradycyjną. Dla osób, które chcą nie tylko obserwować i słuchać, lecz także aktywnie doświadczać tradycji, Fundacja Kultura Enter przygotowała wyjątkowe warsztaty (22–25 sierpnia). Uczestnicy i uczestniczki będą mieli okazję poznać pieśni kaszubskie, romskie, śląskie, łemkowskie i te charakterystyczne dla reemigrantów z terenów dawnej Jugosławii. Zapisy startują już dziś! Pozostałe warsztaty (śpiewacze, taneczne, rzemieślnicze, dla dzieci), które odbędą się w ramach Festiwalu, organizatorzy ogłoszą około tydzień przed wydarzeniem.

Letnia Szkoła Tradycji to program specjalistycznych i rozbudowanych warsztatów dla osób zainteresowanych tradycyjnym rzemiosłem i sztuką ludową. Podstawową zasadą podczas warsztatów jest umożliwienie nawiązania relacji mistrz–uczeń. Relacja ta, ze względu na swoją wyjątkowość i bezpośredniość przekazu, jest skutecznym narzędziem wspomagania procesu przekazu tradycji.

– W tym roku Letnia Szkoła Tradycji to spotkanie ze śpiewem wybranych grup etnicznych i etnograficznych zamieszkujących Polskę, a także z tradycją reemigrantów. Każda z 5 grup warsztatowych przez kilka dni będzie miała możliwość zapoznania się z repertuarem i stylem wykonawczym konkretnej społeczności. Poprzez dotknięcie tego tematu chcemy zwrócić uwagę na różnorodność tradycji śpiewaczych w Polsce. Istotny będzie zarówno temat utworów, cechy typowe dla danej tradycji śpiewaczej, jak i język, w jakim są wykonywane pieśni. Każda z prezentowanych grup stara się bowiem podtrzymywać swój język/gwarę, a tradycje śpiewacze są istotnym elementem tego przekazu – opowiada Magdalena Zaworska z Pracowni Kultury Tradycyjnej Warsztatów Kultury.

Program Letniej Szkoły Tradycji

Pieśni romskie | Prowadzenie: Teresa Mirga

Warsztaty z Teresą Mirgą w ramach Letniej Szkoły Tradycji to wyjątkowa możliwość spotkania z kulturą i twórczością romską. Przez kilka dni zajęć uczestnicy nauczą się pieśni wywodzących się z różnych muzycznych tradycji romskich. Kolejno na warsztat zostaną wzięte pieśni Romów Bergitka, a następnie Romów węgierskich oraz bałkańskich. Jednym z modułów warsztatów będzie też zapoznanie się z autorskim repertuarem Teresy Mirgi tworzonym na bazie pieśni tradycyjnych i korzeni, z których wywodzi się autorka i kompozytorka utworów.

Teresa Mirga – romska poetka, pieśniarka, gitarzystka, założycielka i liderka zespołu Kałe Bała (Czarne Włosy). Tworzy w języku polskim i romskim. Pochodzi z rodziny Romów Karpackich od pokoleń mieszkającej na Spiszu w Czarnej Górze k. Bukowiny Tatrzańskiej, gdzie Romowie Bergitka prowadzą osiadły tryb życia od niemal trzystu lat. Powstały w latach 90. zespół Kałe Bała, autorski projekt Teresy Mirgi, sięga do tradycji Romów Karpackich, ale też i grup etnograficznych zamieszkujących łuk Karpat.

Pieśni śląskie | Prowadzenie: Iwona Wylęgała

Śpiewanie śląskich pieśni to przygoda nie tylko muzyczna, ale i językowa. Poznając zarówno śpiewki nagrywane od lat 60. XX w., pochodzące z archiwów różnych instytucji, jak i te zarejestrowane podczas spotkań z wiejskimi śpiewaczkami w czerwcu 2024 r., będziemy mieć okazję do doświadczania rozmaitości dialektu śląskiego. Pojawi się też folklor wielojęzyczny – specjalność regionu będąca wizytówką śląskiego humoru. Oprócz pracy nad specyficzną, bardzo przyjazną ciału emisją pieśni, będzie można zapoznać się także z ich stylem oraz kontekstem wykonawczym. Zaśpiewamy pieśni jednogłosowe, ale pojawi się też wielogłos, który wrósł w tradycję prawie 100 lat temu. Nie zabraknie czasu na przygotowanie się do pracy z głosem, ale także na to, by odczuć, na czym polega przyjemność tradycyjnego śląskiego śpiewania.

Iwona Wylęgała – etnolożka oraz animatorka kultury, dwukrotna stypendystka MKiDN, wykładowczyni studiów podyplomowych na kierunku Muzyka Tradycyjna na Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Bada, dokumentuje i popularyzuje tradycyjny śpiew ludowy ze Śląska Opolskiego. Od 2009 r. prowadzi liczne warsztaty wokalne dla dzieci i dorosłych oraz Zespół Śpiewu Tradycyjnego „Niezłe Ziółka”.

Pieśni kaszubskie | Prowadzenie: Joanna Gostkowska

Podczas warsztatów będziemy pracować nad kaszubskim repertuarem tradycyjnym. Podstawą będą pieśni wyselekcjonowane ze zbiorów fonograficznych PAN i innych, a także ze śpiewników opracowanych przez kaszubskich etnografów i folklorystów XX wieku oraz materiałów własnych. Oprócz nauki pieśni zajęcia obejmą także pracę nad emisją tzw. otwartego, naturalnego głosu, pracę z ciałem, dykcją, impostacją, artykulacją. Porozmawiamy także o kontekście historycznym, który kształtował kulturę tego regionu. Ponadto uczestnicy zapoznają się z podstawami języka kaszubskiego – jego zasadami wymowy oraz pisownią.

Joanna Gostkowska – wszechstronna osobowość artystyczna, etnolog, architekt, Kaszubka, współzałożycielka i wiceprezes Stowarzyszenia Trójwiejska z Gdańska. Od ponad 15 lat zajmuje się polską muzyką tradycyjną jako śpiewaczka, muzykantka i tancerka oraz animatorka. Ze względu na swoje pochodzenie i tożsamość bada oraz rekonstruuje muzykę kaszubską, opierając się m.in. na nagraniach archiwalnych i ucząc się od starszych, żyjących jeszcze muzykantów. Jest prawdopodobnie jedyną śpiewaczką młodego pokolenia, która śpiewa tradycyjne pieśni kaszubskie „in crudo”.

Pieśni reemigrantów z dawnej Jugosławii | Prowadzenie: Joanna Skowrońska

Reemigranci z dawnej Jugosławii jeszcze w czasach cesarstwa austro-węgierskiego przewędrowali z Galicji do Bośni i Chorwacji, by po II wojnie światowej znaleźć się na Dolnym Śląsku, w okolicach Bolesławca. Repertuar śpiewaczy i muzyczny odzwierciedla ich wędrówkę przez różne obszary kulturowe. Grają zarówno przywiezione jeszcze z Galicji mazurki, polki, jak i nauczone już na Bałkanach kolo czy taraban.
Warsztaty pieśni reemigrantów z dawnej Jugosławii oparte będą na badaniach terenowych prowadzącej oraz doświadczeniu praktyki śpiewu na wsiach wokół Bolesławca. Poznamy najstarsze polskie ballady, zaśpiewamy w unisono i w wielogłosie po polsku i chorwacku.
Pracować będziemy nad emisją głosu, współbrzmieniem oraz poszerzymy wiedzę o kontekście kulturowym wykonywanego repertuaru.

Joanna Skowrońska – etnolożka, śpiewaczka specjalizująca się w badaniu i wykonawstwie tradycyjnej muzyki z terenów Polski (Łęczyckie, Dolny Śląsk), Ukrainy (Polesie) i Chorwacji (Posavina). Badania terenowe kształtują jej dynamiczne role – od prowadzenia kompleksowych nagrań terenowych po działalność warsztatową, koncertową (Kust, Z Lasu, Kapela Remigrancka), wydawniczą i publicystyczną. Uczennica wiejskich śpiewaczek i śpiewaków. Członkini Fundacji Muzyka Zakorzeniona, współpracowniczka Fundacji Ważka, autorka archiwów internetowych polskiej muzyki tradycyjnej (Archiwum Łęczyckie, Archiwum Pieśni).

Pieśni łemkowskie | Prowadzenie: Marta Graban-Butryn

Łemkowszczyzna to teren sięgający od Popradu po Osławę, zamieszkiwany do 1947 roku przez grupę górali ruskich; wchodził klinem między osadnictwo zachodniosłowiańskie – od północy polskie, a od południa słowackie. Mieszkańcy tych regionów Karpat wytworzyli szczególnie ciekawą kulturę, a w tym wyjątkowy folklor muzyczny – pieśni, melodie i tańce. Zarówno w warstwie muzycznej, jak i słownej odnaleźć możemy wpływy słowackie czy węgierskie, w szczególności we wsiach granicznych. Podczas zajęć poznamy wyjątkowe przykłady pieśni obrzędowych czy lirycznych, przy czym pochylimy się także nad ich kontekstem, sytuacyjnością oraz stroną językową. W pracy opierać się będziemy zarówno na dźwiękowych materiałach archiwalnych, jak i nagraniach pochodzących z badań własnych prowadzącej.

Marta Graban-Butryn – etnolog, folklorystka, etnomuzykolożka, absolwentka Kulturoznawstwa w UMCS (spec. folklorystyka i etnologia), stypendystka International Visegrad Fund oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autorka artykułów dotyczących obrzędowości rodzinnej Łemków, pomysłodawczyni i koordynatorka projektu Lemko Archive. Od wielu lat poznaje, śpiewa i gra muzykę tradycyjną Roztocza i Łemkowszczyzny.

Kiedy:
22 i 23 sierpnia (czwartek i piątek) – godz. 16.00–20.00
24 i 25 sierpnia (sobota i niedziela) – godz. 9.00–13.00

Dla kogo: dla osób pełnoletnich
Zapisy: zapisy trwają od 15.07.2024 od godziny 15.00 do 22.07.2024 r. do godziny 24.00 poprzez formularz online dostępny na stronie retradycja.eu. O dostaniu się na warsztaty decydują odpowiedzi na zawarte w formularzu pytania, dlatego warto poświęcić czas na jego wypełnienie. Należy wybrać temat, któremu poświęci się 4 dni warsztatów. Trzeba pamiętać, że uczestnicy zobowiązują się do uczestniczenia w warsztatach przez wszystkie 4 kolejne dni.
Koszt: warsztaty są bezpłatne, obowiązuje kaucja zwrotna w wysokości 200 zł

Organizatorem Letniej Szkoły Tradycji jest Fundacja Kultura Enter. Projekt jest realizowany przy wsparciu Miasta Lublin. Współpraca: Warsztaty Kultury w Lublinie, Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński, Klasztor oo. Dominikanów w Lublinie.

Przypominamy, że artystką, którą usłyszymy w Lublinie podczas Festiwalu, będzie Katarina Barruk wykorzystująca w swoich utworach zarówno lokalny język Saamów, jak i charakterystyczne dla nich joikowanie. Wszystkie te elementy łączy z improwizacją muzyczną, tworząc zjawiskową całość. W czasie lubelskiego koncertu wraz z Katariną Barruk zaprezentują się norwescy muzycy – Arnljot Nordvik i Vegard Bjerkan. Zespół w tym składzie wystąpi w Polsce po raz pierwszy. Na ich koncert organizatorzy zapraszają w sobotę 24 sierpnia o godz. 19.30 na Błonia pod Zamkiem, gdzie po raz kolejny zlokalizowana będzie Główna Scena Festiwalu. Tego samego dnia, o godzinie 20.30, wystąpi tam francuski zespół Barrut – siła głosów splatających się w energetycznej polifonii nawiązującej do tradycji Oksytanii. Dzień później (25 sierpnia o godz. 14.00), w Bazylice oo. Dominikanów, zobaczymy kontynuujący tradycje kaszubskie zespół Drëszë. Wieczorem przeniesiemy się na Błonia pod Zamkiem, gdzie będzie można usłyszeć Duo Ruut, czyli Katariinę Kivi i Ann-Lisett Rebane. Zespół w warstwie tekstowej swoich utworów korzysta z inspiracji tradycyjnych, przypominając o wątkach zawartych w dawnych estońskich pieśniach. Podczas tego wieczoru na festiwalowej scenie usłyszymy także polski skład Duality. Zespół wykonuje autorskie kompozycje inspirowane melodiami i pieśniami pogranicza polsko-białoruskiego oraz szeroko pojętego world music i muzyki elektronicznej.

Podczas wieczornych potańcówek do tańca zagrają: Orkiestra Podróżniacy złożona z młodych entuzjastek i entuzjastów instrumentów dętych, Kapela Dobrzeliniacy, która zaprezentuje publiczności repertuar pogranicza kutnowsko-łowicko-łęczyckiego, Kapela Fedaków, która gra muzykę tradycyjną ze Śląska i innych części kraju oraz Kapela Bornego, która czerpie bezpośrednio od mistrzów skrzypcowych i sukowych m.in. od Stanisława Głaza, Bronisława Bidy i Zbigniewa Butryna.
To oczywiście tylko część atrakcji przygotowana przez organizatorów. W programie Festiwalu nie zabraknie warsztatów rzemiosła, wystaw i atrakcji dla dzieci. Ponadto wszyscy miłośnicy sztuki ludowej i rzemiosła będą mieli okazję spotkać się z twórcami i nabyć ich wyroby. Program wydarzenia można śledzić na stronie retradycja.eu. Już teraz opublikowany jest program muzyczny wydarzenia. Wkrótce kolejne ogłoszenia.

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński
23–25 sierpnia 2024
Lublin – Stare Miasto, Błonia pod Zamkiem
Wstęp wolny

Więcej informacji na stronie retradycja.eu

Organizatorzy: Warsztaty Kultury w Lublinie, Instytucja Kultury Miasta Lublin, Lublin Miasto Inspiracji
Partnerzy: Muzeum Narodowe w Lublinie, Ivan Honchar Museum, Muzeum Wsi Opolskiej, Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Dominikanie Lublin, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Fundacja Kultura Enter, Uniwersytet Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie
Patronat honorowy: Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Narodowy Instytut Dziedzictwa
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Patroni medialni: Polskie Radio Program II, Polskie Radio Dzieciom, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, KulturaLudowa.pl, MuzykaTradycyjna.pl, Czas Dzieci, Kultura Enter, ONET