Wyśpiewaj tradycję.
Przed nami
Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński 2024!

23-25 sierpnia 2024 r.

Już za kilka dni rozpocznie się Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński (23–25 sierpnia). Po raz 18. Warsztaty Kultury w Lublinie zapraszają na sierpniowy weekend pełen muzyki, sztuki ludowej oraz tradycyjnego rzemiosła. W tegorocznym programie wydarzenia organizatorzy zwracają szczególną uwagę na śpiew tradycyjny. Nie zabraknie inspirujących spotkań oraz warsztatów, które pozwolą zgłębić techniki wokalne, a także dowiedzieć się więcej o znaczeniu muzyki w kontekście tożsamości i historii poszczególnych społeczności.

Całość programu dopełnią koncerty, podczas których artyści zaprezentują różnorodność brzmień i tradycji z różnych zakątków Polski i Europy.
Tematem przewodnim Festiwalu jest w tym roku śpiew tradycyjny. Aby podkreślić jego znaczenie w kulturze i dziedzictwie regionalnym, organizatorzy zapraszają na wyjątkowe spotkania dotyczące symboliki pieśni ludowych, tradycji repertuaru migrantów polskich z Galicji oraz historii utworów nowiniarskich.

– Spotkania poświęcone śpiewowi tradycyjnemu to wyjątkowa okazja do odkrywania i zgłębiania bogactwa kultur przekazywanych z pokolenia na pokolenie. W ich trakcie uczestnicy i uczestniczki mają szansę nie tylko posłuchać unikalnych pieśni, lecz także dowiedzieć się więcej o kontekście, z którego wyrastają – o obrzędach, codziennych zwyczajach i historii. Te wydarzenia to przestrzeń, gdzie teoria spotyka się z praktyką – od rozmów o technikach śpiewu po warsztaty, które pozwalają na doświadczenie tej tradycji na własnej skórze – opowiada Agata Turczyn, koordynatorka Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński.

W sobotę (24 sierpnia) w ramach Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński odbędzie się spotkanie poświęcone symbolice pieśni ludowych.

– „Jaś sobie zaśpiewał, Kasia zapłakała”. Czemu Jaś śpiewa? Bo napoił konika. Czemu dziewczyna płacze? Bo wypił jej wodę. Choć koń i woda brzmią zupełnie zwyczajnie, mają ukrytą symbolikę. Podobnie jest z innymi elementami świata w pieśniach ludowych, takimi jak złoty płużek, ruciany wianek, kalinowy las, bujny wiatr czy zimna rosa. Znaczenia symboliczne mają z pozoru codzienne czynności, jak sianie zboża, koszenie łąki, pasienie gęsi czy rwanie wiśni – opowiadają prowadzące, dr Anna Kaczan i dr Katarzyna Prorok z Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Podczas spotkania uczestnicy i uczestniczki posłuchają autentycznych nagrań pieśni ludowych z Pracowni Etnolingwistycznej im. Jerzego Bartmińskiego.
Tego samego dnia (24 sierpnia) odbędzie się spotkanie z Joanną Skowrońską poświęcone migrantom polskim z Galicji, którzy przez kilka pokoleń mieszkali w Bośni i Chorwacji, by po 1946 r. znaleźć się na Dolnym Śląsku w okolicach Bolesławca.

– Na podstawie map, nagrań, zdjęć i opowieści prześledzimy niezwykle ciekawy repertuar począwszy od pieśni, przez muzykę, aż po tańce. Dowiemy się, jaki jest dalszy los tej niezwykłej tradycji powstałej na styku kultur bałkańskiej i polskiej – opowiada Joanna Skowrońska.

W niedzielę będzie można uczestniczyć w spotkaniu „O pieśniach nowiniarskich słów kilka”. Pieśni nowiniarskie stanowią słabo zbadaną gałąź literatury aktualnej. Rzadko pojawiają się w antologiach, a jeśli już, to oderwane od wydarzenia lub kontekstu będącego powodem ich powstania.

– W wielu przypadkach ciężko jest ustalić, jakie wydarzenie stanowiło podstawę do powstania pieśni. W tekstach zazwyczaj nie pojawiają się nazwiska czy miejscowości. Ale gdy już na nie trafimy… otwierają drogę do wejścia w głowy pomysłowych wydawców i nakładów z przełomu XIX i XX wieku. Liryczna sielanka, katastrofy, krew, dziateczki patrzące anielskimi oczami – oto recepta na pieśń nowiniarską – opowiada Piotr Wawrzkiewicz, prowadzący spotkanie.

Dla bardziej zaangażowanych i chcących dokładnie zgłębić tajniki śpiewu tradycyjnego jest odbywająca się jako wydarzenie towarzyszące Letnia Szkoła Tradycji organizowana przez Fundację Kultura Enter. To program specjalistycznych i rozbudowanych warsztatów trwających aż cztery dni. Podstawową zasadą podczas warsztatów jest umożliwienie nawiązania relacji mistrz-uczeń. Co roku temat Letniej Szkoły Tradycji jest inny. Tym razem to spotkanie ze śpiewem wybranych grup etnicznych i etnograficznych zamieszkujących Polskę, a także z tradycją reemigrantów.

– Poprzez dotknięcie tego tematu chcemy zwrócić uwagę na różnorodność tradycji śpiewaczych w Polsce. Istotny będzie zarówno temat utworów, cechy typowe dla danej tradycji śpiewaczej, jak i język, w jakim są wykonywane pieśni. Każda z prezentowanych grup stara się bowiem podtrzymywać swój język/gwarę, a tradycje śpiewacze są istotnym elementem tego przekazu – opowiada Magdalena Zaworska z Pracowni Kultury Tradycyjnej Warsztatów Kultury.

Na Letnią Szkołę Tradycji zapisy są już zakończone, ale nadal trwa nabór na warsztaty ze śpiewakiem Mirosławem Kolasą (25 sierpnia o godz. 15.30), które będą okazją do poznania m.in. wykonywanych przez niego kolęd życzących nagrodzonych w 2023 r. I nagrodą na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Tego samego dnia, o godzinie 16.00, odbędą się warsztaty pieśni aktualizowanych z Piotrem Wawrzkiewiczem. W ich trakcie zostaną omówione inspiracje autorów, a w dalszej części, na podstawie współczesnych artykułów prasowych, uczestnicy i uczestniczki warsztatu napiszą pieśń(i) według poznanych reguł. Aby wziąć udział w warsztatach należy wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny na stronie retradycja.eu

W programie wydarzenia nie zabraknie także koncertów. Program został tak dobrany, aby skupić się właśnie na temacie bogactwa śpiewu tradycyjnego różnych regionów Polski i Europy.

Artystką, którą usłyszymy w Lublinie podczas Festiwalu, będzie Katarina Barruk wykorzystująca w swoich utworach zarówno lokalny język Saamów, jak i charakterystyczne dla nich joikowanie. Wszystkie te elementy łączy z improwizacją muzyczną, tworząc zjawiskową całość. W czasie lubelskiego koncertu wraz z Katariną Barruk zaprezentują się norwescy muzycy Arnljot Nordvik i Vegard Bjerkan. Zespół w tym składzie wystąpi w Polsce po raz pierwszy.

Na ich koncert zapraszamy w sobotę 24 sierpnia o godz. 19.30 na Błonia pod Zamkiem, gdzie po raz kolejny zlokalizowana będzie Główna Scena Festiwalu. Tego samego dnia, o godzinie 20.30, wystąpi francuski zespół Barrut – siła głosów splatających się w energetycznej polifonii i nawiązujących do tradycji Oksytanii również poprzez język oksytański, w jakim śpiewają artyści. W niedzielę, 25 sierpnia o godz. 14.00, w Bazylice oo. Dominikanów, wystąpi zespół Drëszë kontynuujący kaszubskie tradycje muzyczne i śpiewacze. Wieczorem przeniesiemy się na Błonia pod Zamkiem, gdzie będzie można usłyszeć pochodzącą z Estonii grupę Duo Ruut, czyli Katariinę Kivi i Ann-Lisett Rebane. Zespół wykonuje autorskie melodie, ale w warstwie tekstowej swoich utworów korzysta z inspiracji tradycyjnych, przypominając o wątkach zawartych w dawnych estońskich pieśniach. Podczas tego wieczoru na festiwalowej scenie usłyszymy także polski skład Duality. Zespół wykonuje autorskie kompozycje inspirowane melodiami i pieśniami pogranicza polsko-białoruskiego oraz szeroko pojętego world music i muzyki elektronicznej.

To oczywiście tylko niewielka część wydarzeń, które odbędą się w ramach Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński.
Podczas wieczornych potańcówek do tańca zagrają: Orkiestra Podróżniacy złożona z młodych entuzjastek i entuzjastów instrumentów dętych wykonująca repertuar orkiestr roztoczańskich, Kapela Dobrzeliniacy, która zaprezentuje publiczności repertuar pogranicza kutnowsko-łowicko-łęczyckiego, Kapela Fedaków, która gra muzykę tradycyjną ze Śląska i innych części kraju, Kapela Józefa Wyrwińskiego grającego na harmonii trzyrzędowej, Kapela Bornego, która czerpie bezpośrednio od mistrzów, m.in. od Stanisława Głaza, Bronisława Bidy i Zbigniewa Butryna, Chłopcy z Nowoszyszek z tradycyjną muzyką taneczną z Suwalszczyzny i HrayBery/ГрайБери kapela grająca melodie tradycyjne z terenów Galicji Wschodniej.

Na publiczność czeka także moduł rzemieślniczy, czyli Jarmark Jagielloński, na którym swoje niepowtarzalne wyroby zaprezentuje 120 artystów – twórców ludowych i tradycyjnych rzemieślników. W programie są także wystawy – fotograficzna, rzeźby czy związana z archiwami pieśni. Nie zabraknie uwielbianego przez mieszkańców Lublina pająka w Bramie Krakowskiej.

Warto wybrać się także na Podwórko Re:tradycji, gdzie będzie znajdować się przestrzeń gier i zabaw tradycyjnych. Na Błoniach pod Zamkiem będzie można np. sprawdzić swoje umiejętności w przeciąganiu się na dębowej beczce, grze w kapsle czy w hacele. Uwaga! To strefa nie tylko dla dzieci!

Cały program dostępny na stronie retradycja.eu

Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński
23–25 sierpnia 2024
Lublin – Stare Miasto, Błonia pod Zamkiem
Wstęp wolny

Organizatorzy: Warsztaty Kultury w Lublinie, Instytucja Kultury Miasta Lublin, Lublin Miasto Inspiracji
Patronat honorowy: Prezydent Miasta Lublin – Krzysztof Żuk, Narodowy Instytut Dziedzictwa
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Sponsor: Herbapol – Lublin S.A.
Partnerzy: Muzeum Narodowe w Lublinie, Ivan Honchar Museum, Muzeum Wsi Opolskiej, Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice, Dominikanie Lublin, Stowarzyszenie Twórców Ludowych, Fundacja Kultura Enter, Uniwersytet Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie
Patroni medialni: Polskie Radio Program II, Polskie Radio Dzieciom, Radiowe Centrum Kultury Ludowej, Gazeta Wyborcza, KulturaLudowa.pl, MuzykaTradycyjna.pl, Czas Dzieci, Kultura Enter, ONET