Komitet ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet uznał, że wysoce restrykcyjne prawo aborcyjne obowiązujące w Polsce wyrządza krzywdę kobietom, powodując poważne i ciągłe naruszenia ich praw człowieka – poinformowała fundacja FEDERA. W jej opinii wpływa to negatywnie na wizerunek Polski na arenie międzynarodowej.

Fundacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA podała na konferencji prasowej, że Komitet ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet (ang. Committe on the Elimination of Discrimination against Women, CEDAW) z siedzibą w Genewie przeprowadził dochodzenie ws. restrykcyjnego prawa aborcyjnego w Polsce.

Fundacja wskazała, że podczas trwającego trzy lata dochodzenia eksperci Komitetu przeanalizowali szczegółowe materiały dowodowe i przeprowadzili szeroko zakrojoną wizytę w Polsce. Jak relacjonowała FEDERA, postępowanie dotyczyło wpływu „wysoce restrykcyjnego prawa” wprowadzonego w 1993 roku w zakresie dopuszczalności przerywania ciąży na sytuację Polek na przestrzeni trzech dekad.

Przedstawicielki fundacji wyjaśniły, że w rezultacie Komitet wziął pod uwagę większy zakres szkód, niż te wyrządzone kobietom w wyniku wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku. Decyzja ta doprowadziła do usunięcia przesłanki do legalnej aborcji w sytuacjach poważnego uszkodzenia płodu. „Tym samym ustalenia Komitetu odnoszą się do poważnych i ciągłych krzywd, których doznawały Polki przez wiele lat i które trwają do dziś” – oceniła adwokat Kamila Ferenc, wiceprezeska Fundacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny.

Poinformowała, że w konkluzji z dochodzenia Komitet ONZ stwierdził, iż tak restrykcyjne prawo aborcyjne w Polsce wyrządza znaczną krzywdę polskim kobietom, powodując poważne i ciągłe naruszenia ich praw. Podczas konferencji mec. Ferenc przypomniała, że Polska ma jedno z najbardziej rygorystycznych praw aborcyjnych w Europie. Jest jednym z dwóch państw członkowskich Unii Europejskiej, które nie zalegalizowały aborcji na życzenie. Prawo zezwala na aborcję tylko w przypadkach zagrożenia życia lub zdrowia kobiety ciężarnej lub jeśli ciąża jest wynikiem gwałtu. „Jednak nawet w takich przypadkach uzyskanie legalnej aborcji jest w praktyce prawie niemożliwe” – wskazała.

Organizatorki konferencji przekazały, że w ocenie ekspertów Komitetu ONZ tak bezwzględne prawo prowadzi do poważnych cierpień fizycznych i psychicznych kobiet, co może być równoznaczne z „okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem”. Dodały, że Komitet zwrócił uwagę, że polskie prawo nie zezwala na aborcję na życzenie, co zmusza kobiety do kontynuowania niechcianej ciąży, szukania nielegalnych i ryzykownych możliwości jej przerwania lub podróżowania za granicę w celu uzyskania dostępu do opieki aborcyjnej.

Jak zauważyła Katrine Thomasen, wicedyrektorka na Europę z Center for Reproductive Rights (globalnej organizacji prawnej z siedzibą w Nowym Jorku), wyniki trzyletniego dochodzenia potwierdzają, że Polki narażone są na znaczny ból i cierpienie od dziesięcioleci z powodu prawnego systemu kontroli państwa. „A system ten poważnie ogranicza ich dostęp do opieki w zakresie zdrowia reprodukcyjnego” – podkreśliła.

Według Thomasem ustalenia Komitetu wskazują jasno, że legalizacja „opieki aborcyjnej” jest jedynym sposobem, w jaki państwo polskie może chronić zdrowie kobiet i ich integralność osobistą. „Należy pilnie wprowadzić moratorium na egzekwowanie przepisów prawa karnego dotyczących aborcji, a procesy reformy prawa muszą zapewnić szybką legalizację aborcji” – oceniła ekspertka.

Katrine Thomasen podkreśliła, że Komitet ONZ w celu naprawy sytuacji kobiet w Polsce zaleca władzom krajowym legalizację i pełną dekryminalizację aborcji, uznanie jej za prawo podstawowe oraz umieszczenie autonomii kobiet w centrum swojej polityki. Poza tym jako środek tymczasowy do czasu przyjęcia kompleksowej reformy prawnej Komitet proponuje Polsce wprowadzenie moratorium na stosowanie przepisów karnych dotyczących aborcji oraz wstrzymanie wszelkich dochodzeń i ścigania osób udzielających pomocy kobietom potrzebującym aborcji.

Według FEDERY polski rząd udzielił odpowiedzi na ustalenia Komitetu ONZ, w której przyznał, że trwają prace nad niezbędną reformą legislacyjną prawa aborcyjnego, ale bieżące działania koncentrują się przede wszystkim na zapewnieniu skutecznego wdrożenia odpowiednich przepisów i procedur medycznych.

W ocenie wiceprezeski FEDERY wystosowana odpowiedź polskiego rządu wskazuje, że koncentruje się on przede wszystkim na lepszym funkcjonowaniu obecnego systemu opieki zdrowotnej. „Tymczasem ustalenia Komitetu dotyczą konieczności pilnych zmian legislacyjnych” – wyjaśniła mec. Ferenc.

Jak dodała, dopóki prawo aborcyjne nie zostanie zmienione, Polska będzie nadal naruszać swoje zobowiązania w zakresie praw człowieka, a poważne i ciągłe naruszenia praw kobiet będą kontynuowane, co odbije się negatywnie na wizerunku naszego kraju.

„Rząd i parlament muszą podjąć pilne działania, które doprowadzą do pełnej dekryminalizacji oraz legalizacji aborcji bez konieczności wskazywania powodu. Rządzący nie mogą zasłaniać się tym, że nie mają większości, muszą uruchomić starania, żeby tę większość zapewnić. To jedyny sposób, aby nowa władza wywiązała się ze swojego zobowiązania do pełnej ochrony praw człowieka – w tym praw kobiet, a także promowania równości” – powiedziała mecenas Ferenc.

Jak podkreśliła, jest to kluczowe dla uratowania wizerunku Polski na arenie międzynarodowej.

„Niewykonywanie zaleceń Komitetu ONZ będzie równoznaczne z niewykonywaniem zobowiązań międzynarodowych przez Polskę. To zaś bezpośrednio i w wymierny sposób obniży naszą wiarygodność i znaczenie w instytucjach międzynarodowych, w których przecież chcemy mieć jak najwięcej do powiedzenia, zwłaszcza w tych niepewnych czasach” – wyjaśniła adwokatka.

Kamila Ferenc zwróciła uwagę, że wizerunek państwa w pełni przestrzegającego prawa człowieka przysłuży się Polsce w relacjach z państwami, które są po jasnej stronie demokratycznej mocy.

Komitet ONZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) jest niezależnym organem złożonym z ekspertów w dziedzinie prawa, praw człowieka i równości płci, upoważnionym do monitorowania zgodności z Konwencją w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przez Państwa-Strony. Zgodnie z art. 8 Protokołu Fakultatywnego do Konwencji CEDAW, Komitet może wszcząć poufne dochodzenie, jeśli otrzyma wiarygodne informacje wskazujące na poważne lub ciągłe naruszenia Konwencji przez Państwo-Stronę. Takie dochodzenie w sprawie polskiej ustawy aborcyjnej zostało wszczęte po złożeniu wniosków przez Center for Reproductive Rights i polskie organizacje społeczeństwa obywatelskiego: Fundację na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny (FEDERA) oraz Stowarzyszenie Koalicja Karat.

Komitet CEDAW przeprowadził wcześniej dochodzenie w sprawie szkodliwych skutków wysoce restrykcyjnego prawa aborcyjnego obowiązującego w Irlandii Północnej. Badanie to doprowadziło do legalizacji i dekryminalizacji aborcji w Irlandii Północnej w 2020 roku.

Fundacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA (daw. Federacja) to działająca od 1991 r. organizacja pozarządowa. Od 1999 roku Federacja posiada status organizacji doradczej przy Radzie Ekonomiczno-Społecznej ONZ (ECOSOC).

Źródło informacji: PAP MediaRoom