Polacy deklarują, że profilaktyka nowotworowa jest dla nich ważna, ale aż 45% uważa, że ich wiedza na ten temat jest niewielka lub żadna, wynika z badania „ProfiRAKtyka oczami Polaków” przeprowadzonego przez instytut badawczy Kantar na zlecenie LycopenPRO.

Informacje na temat zapobiegania nowotworom czerpiemy głównie z internetu czy od rodziny i znajomych – rzadziej od lekarzy. W efekcie ograniczona liczba osób ma świadomość, jakie jest podłoże nowotworów i jak im zapobiegać, a ponad jedna czwarta jest przekonana, że rak to wyrok śmierci. Większość badanych nigdy nie spotkała się z pojęciem stresu oksydacyjnego, a ponad połowa z nich nie wie, czym są antyoksydanty, takie jak likopen i że przyjmowane w odpowiedniej formie skutecznie zapobiegają powstawaniu nowotworów. 

Rozpoczął się październik – Miesiąc Świadomości Raka Piersi. Nowotwory są drugą po chorobach krążenia przyczyną śmierci w Polsce, a wśród kobiet rak piersi to jeden z najczęściej występujących nowotworów złośliwych. Mimo że choroby onkologiczne są palącym tematem, to jednak o tym, jak uchronić się przed nimi, wiemy często niewystarczająco dużo. Sondaż przeprowadzony przez instytut badawczy Kantar na zlecenie LycopenPRO, pokazało, że choć w ostatnich pięciu latach połowa respondentów miała styczność z bliskimi osobami chorującymi onkologicznie (znajomymi, przyjaciółmi, członkami rodziny) bądź sama zachorowała – 12% ankietowanych nie wie nic na temat profilaktyki nowotworowej, a co trzeci (34%) wie niewiele. Za najlepsze sposoby na uniknięcie nowotworów respondenci uznali: rzucenie palenia (62%), regularne badania profilaktyczne (59%), zdrowe odżywianie (57%), aktywność fizyczną (52%) oraz unikanie nadmiernego stresu (50%). 

Cenimy zdrowie, ale nie dbamy o nie

Wnioski z raportu pokazują, że zdrowie, niezmiennie od lat, jest uważane za jedno z najważniejszych dóbr cenionych przez Polaków. Zdecydowana większość osób (62%) wskazała je jako warunek szczęśliwego życia przed rodziną oraz innymi wartościami takimi jak np. pieniądze. 74% respondentów ma świadomość, że stan ich zdrowia zależy przede wszystkim od czynników, na które mają wpływ, takich jak sposób odżywiania (89%), nałogi (88%) czy podejmowany wysiłek fizyczny (87%). Jednak w praktyce tylko co trzeci Polak (32%) ocenia, że ma dużą wiedzę o tym, jak zachować sprawność fizyczną i dobre samopoczucie na dłużej, a podobny odsetek badanych (33%) deklaruje, że dba o nie na co dzień. Co powstrzymuje ludzi od dbania o zdrowie? Trzy główne bariery to: lenistwo (39%), brak czasu (39%) i pieniędzy (31%).

Słaba płeć rzeczywiście słabsza? 

Wnioski z badania pokazują, że płeć ma istotne znaczenie w tym, jak ludzie się czują. Kobiety częściej niż mężczyźni doświadczają dolegliwości zdrowotnych. Różnicę tę najwyraźniej widać w odniesieniu do takich przypadłości jak ból głowy (52% kobiet w porównaniu z 34% mężczyzn) i długotrwałe przemęczenie (37% kobiet w porównaniu z 24% mężczyzn). Jednocześnie kobiety bardziej przywiązują wagę do swojego stanu zdrowia niż mężczyźni – wybrzmiewa to zwłaszcza w kontekście trudnego doświadczenia pandemii COVID-19. Po pandemii czujemy się gorzej – na pogorszenie sprawności ciała skarży się 27% ankietowanych, a na gorsze samopoczucie 20%. W efekcie co czwarta osoba (26%) zwraca obecnie większą uwagę na swoje zdrowie niż przed pandemią. Częściej dotyczy to kobiet niż mężczyzn (29% w porównaniu z 23%).

Ignorujemy dolegliwości 

Ponad jednej czwartej ankietowanych (27%) zdrowy tryb życia kojarzy się z badaniami profilaktycznymi. Podstawowe badanie to morfologia krwi. W ostatnich dwóch latach robiło je 65% osób. Około połowa kobiet (47%) wykonała cytologię, a jedna czwarta (24%) mammografię lub USG piersi. Mężczyźni do badania urologicznego mobilizują się w jeszcze mniejszym stopniu – wykonało je 16% z nich. Także regularne, comiesięczne samobadanie piersi lub jąder jest u Polek i Polaków rzadkim nawykiem – robi je 13% kobiet i 14% mężczyzn.

Wyraźnie widać, że Polacy unikają chodzenia do lekarza. Tylko co trzecia osoba (34%), która miała problemy ze zdrowiem, kontaktowała się z lekarzem lub specjalistą. Połowa (51%) w ogóle nie widziała takiej potrzeby, a 15% respondentów zrezygnowało całkowicie z konsultacji, choć uważali, że są wskazane. Kobiety znacznie lepiej mobilizowały się do pójścia do ginekologa (64%) niż mężczyźni do urologa (19%). 

Doktor Google Ci podpowie

Wiedzę na temat profilaktyki nowotworowej od specjalistów czerpie tylko 29%, choć jednocześnie ponad 70% uważa, że to przede wszystkim lekarze POZ powinni być promotorami informacji o profilaktyce. Tymczasem dla prawie połowy badanych wiarygodnym źródłem informacji są przeglądarki internetowe (40%) oraz rodzina i znajomi (39%).  

Brak wiedzy w połączeniu z szukaniem jej na własną rękę i bez udziału specjalistów może skutkować rozprzestrzenianiem się medycznej dezinformacji. 26% respondentów jest przekonanych, że rak to wyrok śmierci, a 22% uważa też, że to choroba współczesna, której dawniej nie było. Nie jest też dla ludzi jasne podłoże chorób onkologicznych. Od czego zależy około 90% nowotworów? 38% respondentów uważa, że od uwarunkowań genetycznych, a 32% od czynników środowiskowych. Pozostali wstrzymali się od odpowiedzi.

Polacy oceniają, że lekarze koncentrują się na leczeniu fragmentu organizmu a nie na całym człowieku (72%). Połowa twierdzi też, że trudno od lekarza uzyskać informacje o tym, jak żyć i odżywiać się zdrowo. Tylko co piąta osoba deklaruje, że usłyszała od lekarza POZ z jego własnej inicjatywy, jak prowadzić zdrowy styl życia, czy zdrowo się odżywiać. Jeszcze mniej badanych (11%) otrzymało w ten sposób informację o tym, jak chronić się przed rakiem. 

Antyoksydanty – temat trudny

Aż 85% respondentów, bez wsparcia udzielanego przez lekarzy, ma świadomość, że dieta wpływa na zdrowie, a 60% z nich jest też przekonanych, że odpowiednie odżywianie może zapobiegać chorobom nowotworowym. Choć zdecydowana większość (59%) uważa, że na co dzień je zdrowo – częściej są to kobiety (63%) czy osoby z wyższym wykształceniem (68%) – to aż 79% chce zmienić swój sposób odżywiania, a głównym powodem są względy zdrowotne.

Trudno jednak coś zmienić, nie mając odpowiedniej wiedzy. Badanie na zlecenie LycopenPRO pokazało, że wiedza na temat zdrowego odżywiania wśród Polaków nie jest powszechna. Przeciwutleniacze, inaczej antyoksydanty, są naturalnymi substancjami, które chronią nasz organizm przed nowotworami. Jednak ponad połowa respondentów o nich nie słyszała. Jedynie co czwarty (25%) zdaje sobie sprawę, że aby uniknąć zachorowania na nowotwór, należy uzupełniać dietę w antyoksydanty. Podobnie nieznane jest pojęcie wolnych rodników, którego nie rozpoznało 53% respondentów. Jeszcze więcej osób nie spotkało się z terminami stres oksydacyjny (84%) czy likopen (85%).  

– Z  badania wynika, że znajomość antyoksydantu, jakim jest likopen jest wśród Polaków niewielka, ale 2/3 z ankietowanych osób – po uzyskaniu krótkiej informacji o likopenie – chce dowiedzieć się więcej, dlaczego i jak go stosować. Widać tu potencjał do edukacji pacjentów o samym likopenie oraz stresie oksydacyjnym, któremu likopen (oraz inne antyoksydanty) przeciwdziała – komentuje wyniki badania prof. Jan Barciszewski, biochemik, członek Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN. – Ważne jest, w jakiej postaci likopen trafia do organizmu, ponieważ to warunkuje jego optymalną przyswajalność. Likopen zawarty w napoju oksydacyjnym LycopenPRO, dzięki wykorzystaniu najnowszych technologii, dociera do komórek w niezakłóconej, aktywnej formie – tym samym działając jeszcze skuteczniej – dodaje prof. Barciszewski.

Likopen jest jednym z najbardziej efektywnych antyoksydantów. Jego siła jest cztery razy większa niż w przypadku luteiny i dwa razy skuteczniejsza niż działanie beta-karotenu. Badania nad nim ciągle trwają i pełen zakres jego możliwości nie został jeszcze do końca poznany. Więcej informacji można znaleźć na stronie likopedia.pl.