Zdrowie psychiczne jest ważne dla każdego człowieka. U osób w podeszłym wieku może być ono szczególnie narażone ze względu na czynniki i zdarzenia takie jak: samotność, utrata bliskich, choroby przewlekłe czy zaburzenia poznawcze – podkreślali prelegenci III Ogólnopolskiego Kongresu „Pacjent w Centrum Uwagi” zorganizowanego przez DOZ S.A.

Dlatego warto wiedzieć jak dbać o zdrowie psychiczne osób starszych i jak im pomagać w trudnych chwilach. Kluczowe także, aby sami seniorzy wiedzieli jak na co dzień zadbać o siebie.

Według najnowszych statystyk WHO odsetek osób starszych szybko rośnie na całym świecie. W latach 2015-2050 podwoi się z 12 do 22%. W liczbach bezwzględnych przewidywany wzrost wynosi od 900 milionów do 2 miliardów osób w wieku powyżej 60 lat.

Również w Polsce udział osób starszych systematycznie rośnie. Na koniec 2021 r. liczba osób w wieku ponad 60 lat wyniosła 9,7 mln, a co za tym idzie odsetek osób starszych w populacji Polski osiągnął poziom 25,7%.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na zaburzenia psychiczne cierpi ponad 15% osób po 60. roku życia.

Najczęstszymi problemami są depresja, otępienie i bezsenność.

Te zaburzenia mogą znacznie obniżyć jakość życia seniorów, ograniczyć ich samodzielność i aktywność oraz pogorszyć relacje z rodziną i otoczeniem.

Jak więc zapobiegać lub łagodzić te problemy?

Oto kilka prostych porad dla seniorów zaprezentowanych przez specjalistów – uczestników Kongresu.

Seniorze:

1. Dbaj o aktywność fizyczną. Ruch poprawia nastrój, kondycję i odporność. Należy ćwiczyć regularnie np. spacerować, jeździć na rowerze, uprawiać jogę czy gimnastykę.

„Niezwykle ważny dla zdrowia psychicznego jest kontakt z naturą – mówi dr Sławomir Murawiec. – Wycisza, relaksuje poprawia dobrostan psychologiczny będący wynikiem kontaktu z naturalnym środowiskiem i aktywności na świeżym powietrzu”.

2. Zajmuj się czymś, co sprawia przyjemność i stymuluje umysł. Czytaj książki, rozwiązuj krzyżówki, ucz się języków obcych, graj w gry planszowe. Nawet oglądanie teleturniejów może być dla świetnym treningiem dla twojego mózgu.

3. Dbaj o zdrowe odżywianie i nawodnienie. Jedz zróżnicowane i pełnowartościowe posiłki, bogate w warzywa, owoce, białko i zdrowe tłuszcze. Unikaj nadmiaru soli, cukru i alkoholu. Pij co najmniej 1,5 litra wody dziennie.

„Obecny stan w którym zarówno w krajach rozwiniętych jak i rozwijających się populacja przyjmuje pokarm ubogi w składniki odżywcze, zawierający dużo składników energetycznych, wysoko przetworzony pokarm prowadzi do tego, że wielu ludzi jest równocześnie przekarmionych i niedożywionych – informuje dr Sławomir Murawiec, psychiatra. – Warto, więc uzupełniać dietę o witamina D, kwasy omega 3, probiotyki i cynk”.

4. Dbaj o sen i odpoczynek. Sen jest niezbędny dla regeneracji i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Staraj się spać co najmniej 7 godzin na dobę, w regularnych porach i w komfortowych warunkach. Unikaj używania elektroniki przed snem. Nie pij kawy ani herbaty wieczorem.

5. Dbaj o kontakty społeczne i emocjonalne. Nie zamykaj się w sobie i nie izoluj od świata. Utrzymuj bliskie relacje społeczne, miej kontakt z rodziną i przyjaciółmi. Spotykaj się z nimi osobiście lub rozmawiaj przez telefon czy internet. Poznawaj nowych ludzi Bądź otwarty na otoczenie.

„Od wielu lat DOZ Fundacja dbam o zdrowie zachęca seniorów do aktywności społecznej – mówi Elżbieta Łacina, prezes DOZ Fundacji. – Wiele osób starszych spędza cały dzień w domu nie mając pomysłu na daną chwilę, nie mówiąc o całym dalszym swoim życiu. Jako DOZ Fundacja organizujemy liczne spotkania, koncerty, wykłady o zdrowiu i warsztaty, podczas których integrujemy społeczność 60+. Naszym celem jest przygotowanie wartościowych i ciekawych atrakcji tak, aby seniorzy mogli spotykać się, integrować i spędzić przyjemnie czas poza domem. Uruchomiliśmy również telefon wsparcia dla seniora – Infolinię Słuchamy-Wspieramy, tak aby każda osoba samotna mogła znaleźć życzliwego rozmówcę, podzielić się swoimi rozterkami z dyżurującym wolontariuszem – również seniorem – dodaje prezes DOZ Fundacji. – To ważne, że wysłuchują ich ludzie, którzy mają podobne doświadczenia życiowe i znaleźli w sobie siłę, by teraz pomagać innym” – podkreśla Elżbieta Łacina.

6. Dołącz do grupy wsparcia lub klubu zainteresowań dla seniorów. Dzisiejszy świat daje Ci wiele możliwości aktywnego spędzenia czasu i rozwijania swoich pasji. Możesz zapisać się do osiedlowego Klubu Seniora, wziąć udział w spacerze nordic wolking czy miejskim spacerze wraz z grupą rówieśników lub nauczyć się języka obcego poprzez platformę internetową. Sprawdź, co dzieje się w Twojej okolicy i korzystaj z ciekawych atrakcji. Rozwijanie swoich zainteresowań da Ci mnóstwo pozytywnej energii.

7. Zadbaj o swój dobrostan. Śmiało wyrażaj swoje uczucia i potrzeby.

„Najważniejsze i zarazem najtrudniejsze jest uświadomienie sobie i uwierzenie w to, że mamy realny wpływ na swoje życie, na to jak się czujemy i co wybieramy. Dajmy sobie prawo do decydowania o sobie. Jeśli nic nie zrobisz, nic się nie zmieni. Jeśli sami nie zmienimy podejścia np. do swojej roli w rodzinie, nastawienia do drugiej osoby, podejścia do swoich obaw i lęków, tego co mogę, a czego nie jako senior, inni tym bardziej nie zrobią tego wobec nas” – przekonuje dr Wioleta Witczak-Smolnik, coach rozwoju.

„Moje dzieci od jakiegoś momentu zaczęły traktować mnie jak dziecko. Było to dla mnie bolesne doświadczenie – wspomina p. Agata z Warszawy. – To, że jestem starsza nie zmienia sytuacji, że jestem wciąż rodzicem. Osobą dorosłą. I nie ma powodu, żebym nie mogła odpowiadać za swoje życie” – ocenia p. Agata.

8. Zaplanuj swoje życie na emeryturze – miej plan na siebie, kim chcesz się otaczać, kim być, co robić. Istotne jest, aby w każdym wieku mieć chęć ciągłego rozwoju, chęć poznawania świata.

„Zmiana wdrukowana jest na stałe w nasze życie. To, że się zadzieje, w tzw. swoim czasie, jest jedną z najpewniejszych rzeczy. Dobrym nawykiem, choć niełatwym, jest bycie na nią gotowym. Seniorzy, jak nikt inny mają mądrość popartą doświadczeniem i mogą swobodnie korzystać z tych zalet, gdy zechcą. Warto mieć plan, co dalej, co po zmianie, co na emeryturze? – podkreśla dr Witczak-Smolnik. – A nade wszystko warto unikać ograniczających metafor w stylu >>teraz mam już z górki<<. Zniechęcają do działania i pomniejszają poczucie własnej wartości” – dodaje.

9. W razie potrzeby zadbaj o pomoc specjalistyczną dla siebie.

Jeśli czujesz się przygnębiony, zalękniony, zagubiony lub masz problemy z pamięcią lub koncentracją, nie lekceważ tych objawów. Skonsultuj się z lekarzem rodzinnym lub psychologiem. Możesz też skorzystać z poradni psychogeriatrycznej lub telefonicznego wsparcia dla seniorów.

Pamiętaj również, że najbardziej dostępną placówką ochrony zdrowia jest apteka i w razie potrzeby pomocą służyć będzie wykwalifikowany personel medyczny, który udzieli pomocy w przypadku problemu ze zdrowiem także psychicznym.

Nie bójmy się i nie wstydźmy prosić farmaceutę o pomoc.

10. Nie narzekaj. Celebruj każdy dzień.

Z przeprowadzonego w kwietniu 2023 r. wyzwania w mediach społecznościowych pn. „Bez narzekania przez 24 godziny” wynikało, że jego uczestnicy nie narzekając w ogóle przez dobę, lepiej się czuli zarówno fizycznie, jak i psychicznie, mieli więcej siły i energii.

Eksperci Kongresu zaznaczali, że często seniorzy myślą, że nic już ich ciekawego nie spotka w życiu, że przeżyli to co najlepsze i obecnie ich zadaniem jest po prostu doczekać końca swoich dni. Byli zgodni, że jeśli człowiek powie sobie, że nic go ciekawego nie spotka to na pewno tak się stanie. Jednak, gdy otworzy się na inne możliwości to prawdopodobnie okaże się, że jest to dobry czas na odkrywanie i realizowanie się w swoich pasjach bo w każdym wieku możemy żyć pełnią życia. I nagle, życie na emeryturze jest nawet ciekawsze niż wcześniej, bo teraz możemy robić to co zawsze chcieliśmy, ale brakowało np. czasu, czy były inne priorytety Robimy coś dla siebie, spełniamy swoje marzenia.

„To jest ciekawy dekalog dla seniora – uśmiecha się p. Regina z Bytomia, uczestniczka III Kongresu. – Dobre samopoczucie i zdrowie są dla mnie najważniejsze. To bezcenne, że eksperci dostrzegli problem i pomagają osobom starszym odnaleźć sens życia Nie mogę się już doczekać IV Kongresu >>Pacjent w Centrum Uwagi<< organizowanego przez DOZ.S.A. w przyszłym roku” – dodaje.

 Źródło informacji: Agencja Media dla Zdrowia