Uzależnienia behawioralne to coraz powszechniejsze zjawisko, które dotyka różne grupy społeczne, w tym szczególnie wrażliwą grupę – nastolatków. Czym są? Jak je rozpoznać? Na co zwrócić uwagę? Na te i inne pytania odpowie psychoterapeuta podczas bezpłatnych konsultacji w Sali Obsługi Klientów Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ.

We środę, 28 sierpnia od 10 do 12 zapraszamy na spotkanie z psychoterapeutą do Sali Obsługi Klientów Lubelskiego OW NFZ w Lublinie przy ul. Nadstawnej 2-4. Podczas indywidualnych konsultacji będzie można dowiedzieć się więcej na temat uzależnień behawioralnych, jak pomóc osobom dotkniętym tego rodzaju problemem, a także otrzymać materiały edukacyjne.

Przyczyny uzależnień behawioralnych

Rozwój nowych technologii i powszechna dostępność Internetu znacząco zmieniły życie codzienne, zwłaszcza młodych ludzi. Smartfony, tablety i komputery stały się integralną częścią życia nastolatków, co niesie ze sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki.
Z jednej strony, umożliwiają one dostęp do wiedzy i rozrywki, z drugiej jednak, sprzyjają rozwijaniu uzależnień behawioralnych.

Przyczyny tych uzależnień są złożone i wielowymiarowe. Mogą to być na przykład konflikty w rodzinie, w grupie rówieśników czy niepowodzenia w szkole. Młodzi ludzie mają często niską samoocenę i są impulsywni, mają jednocześnie ogromną potrzebę akceptacji. W tym wieku odrzucenie, brak wsparcia czy presja ze strony rówieśników jest szczególnie trudna do zniesienia – mówi Karolina Wróbel-Kudyba, psycholog i psychoterapeuta poznawczo-behawioralny. Gdy nałoży się na to podatność na uzależnienia, nadmiar wolnego czasu i brak hobby, w takich sytuacjach młodzi ludzie są szczególnie narażeni na uzależnienia behawioralne – dodaje Wróbel-Kudyba.

Rodzaje uzależnień behawioralnych

W odróżnieniu od uzależnień chemicznych, związanych z substancjami takimi jak alkohol czy narkotyki, uzależnienia behawioralne dotyczą zachowań, które stają się nałogowe i trudne do kontrolowania. Zjawisko to obejmuje szerokie spektrum aktywności, takich jak korzystanie z mediów społecznościowych, granie w gry komputerowe, zakupy online, czy nawet kompulsywne uprawianie sportu.

Wśród najczęściej występujących uzależnień behawioralnych u nastolatków można wyróżnić:

• Uzależnienie od mediów społecznościowych – objawia się nieustannym sprawdzaniem powiadomień, przeglądaniem postów i nadmiernym dzieleniem się swoim życiem online. Może prowadzić do izolacji społecznej, zaburzeń snu i depresji.

• Uzależnienie od gier komputerowych – coraz więcej młodych osób spędza długie godziny na graniu, co może prowadzić do zaniedbywania obowiązków szkolnych, problemów ze zdrowiem fizycznym (np. bóle kręgosłupa, nadwaga) oraz trudności w relacjach interpersonalnych.

• Zakupoholizm – choć może się wydawać, że zakupoholizm dotyczy głównie dorosłych, coraz częściej obserwuje się go także u nastolatków. Zakupy online, dostępne za pomocą kilku kliknięć, mogą stać się sposobem na ucieczkę od problemów emocjonalnych.

• Uzależnienie od aktywności fizycznej – w nadmiarze nawet zdrowe nawyki, takie jak ćwiczenia fizyczne, mogą prowadzić do uzależnienia. Nastolatki, które obsesyjnie dążą do poprawy swojej sylwetki, mogą doświadczać problemów zdrowotnych, takich jak przetrenowanie, zaburzenia odżywiania czy problemy z kośćmi.
  
  

Skutki uzależnień behawioralnych

Uzależnienia behawioralne mogą mieć poważne konsekwencje zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego nastolatków. Długotrwałe uzależnienia mogą prowadzić do:

• izolacji społecznej – młodzi ludzie, którzy spędzają większość czasu na czynnościach uzależniających, mogą zaniedbywać relacje z rodziną i przyjaciółmi

• problemów w szkolne – zaniedbywanie nauki na rzecz aktywności uzależniających może skutkować gorszymi wynikami w nauce i problemami w szkole

• zaburzeń emocjonalnych – uzależnienia behawioralne mogą prowadzić do stanów lękowych, depresji, a także problemów z samooceną i poczuciem własnej wartości

• problemów zdrowotnych – długotrwałe siedzenie przed komputerem lub nadmierne ćwiczenia fizyczne mogą prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak otyłość, problemy z kręgosłupem, czy zaburzenia odżywiania.

Jak radzić sobie z uzależnieniami behawioralnymi?

W walce z uzależnieniami behawioralnymi kluczową rolę odgrywają rodzice, nauczyciele oraz psycholodzy.

Niezwykle ważna jest profilaktyka, w ramach której można poznać metody radzenia sobie ze stresem, czy też sposoby budowania adekwatnego poczucie własnej wartości. Dzięki profilaktyce można również uświadomić społeczeństwu np. zagrożenia związane z uzależnieniami behawioralnymi, czy też uwrażliwić na pierwsze symptomy uzależnienia – mówi Karolina Wróbel-Kudyba, psycholog i psychoterapeuta poznawczo-behawioralny.

Rodzice ze swojej strony, poza zapewnieniem poczucia bezpieczeństwa, powinni także wzmacniać swoje dzieci i edukować je na temat uzależnień behawioralnych i ich konsekwencji. Najlepszą strategią jest tutaj wspólne spędzanie wolnego czasu i efektywna komunikacja.

Ważna jest również rola nauczycieli. To oni często odpowiadają za wdrażanie programów profilaktycznych oraz za kontakt z organizacjami pozaszkolnymi specjalizującymi się w pomocy osobom uzależnionym. Nauczyciele po zauważeniu pierwszych objawów uzależnienia (częstsze absencje szkolne, pogarszające się oceny) mogą zareagować w odpowiedni sposób, tym samym zatrzymać rozwój uzależnienia, czy też zmniejszyć jego skutki – dodaje Wróbel-Kudyba.

Jeżeli niepokoi Cię zachowanie bliskiej Ci osoby – dziecka, partnera czy przyjaciela, zachęcamy do skorzystania z konsultacji ze specjalistą w Sali Obsługi Lubelskiego NFZ. Zrozumienie mechanizmów tych uzależnień, edukacja oraz odpowiednie wsparcie mogą pomóc w zapobieganiu i leczeniu nałogowych zachowań. Przyjdź w środę, 28 sierpnia do Sali Obsługi Klientów Lubelskiego NFZ w Lublinie przy ulicy Nadstawnej 2-4, w godzinach od 10 do 12. Porozmawiaj z psychoterapeutą i dowiedz się więcej o uzależnieniach behawioralnych.