„Nieocalony. Tadeusz Borowski. Biografia”
Marta Byczkowska-Nowak
Premiera: 29 stycznia 2025 r.
Pierwsza, nieuwikłana w kontekst polityczny i środowiskowy biografia Tadeusza Borowskiego. Książka napisana z dociekliwością i empatią, wzbogacona o nowe fakty, perspektywę psychologiczną i przenikliwą analizę jego twórczości.
Krytyk literacki i znawca Borowskiego Maciej Libich powiedział o tej biografii, że jest artykułem pierwszej potrzeby, a reporterka i autorka biografii Magdalena Grzebałkowska, że udało się w niej przywrócić do żywych autora „Pożegnania z Marią” i pokazać go takim, jakim był naprawdę.
O Borowskim mówiono, że śpieszył się z przeżyciem własnego życia. Gdy w 1951 roku na zebranie Związku Literatów Polskich dotarła tragiczna wiadomość, nie dowierzano, że postanowił się zabić.
Przed wojną był poetą. W 1943 roku trafił do Auschwitz, gdzie zaczął pisać nowatorską prozę. Opublikowana po wojnie stała się sensacją. Nikt do tej pory nie opowiadał tak o obozach i więźniach, nikt tak bezkompromisowo nie podawał ceny przeżycia. Gdy jednak partyjni towarzysze oskarżyli go o nihilizm – przeprosił za swoją twórczość. Chciał wierzyć, że komunizm jest przepustką do nowego, wspanialszego świata.
Ukochana Maria, którą odnalazł w Auschwitz i którą uśmiercił w swoim najsłynniejszym opowiadaniu, została jego żoną i urodziła mu córkę. Borowski zdążył zobaczyć dziecko w szpitalu, jednak kilka dni później postanowił wypisać się z ojczyzny i życia.
Marta Byczkowska-Nowak, literaturoznawczyni i dziennikarka, na nowo odkrywa autora „Pożegnania z Marią”. Dociera do osób, które znały najbliższych Borowskiego i jego samego. Odnajduje człowieka tajemniczego i tragicznego, pełnego sprzeczności, gwałtownego, zapalczywego działacza i zarazem wrażliwego indywidualistę.
To historia buntownika i idealisty, który do końca grał w chowanego ze śmiercią, nie przestając patrzeć jej oczy.
POLECENIA
„Współczesna biografia Tadeusza Borowskiego jest artykułem pierwszej potrzeby. Książka Marty Byczkowskiej-Nowak na tę potrzebę odpowiada. Autorka tworzy wielowymiarowy portret Borowskiego, ukazując go jako człowieka wewnętrznie skłóconego i nieskonsolidowanego. Empatia, z jaką podchodzi do swojego bohatera, pozwala zniuansować jego sylwetkę – czytelnik nie uświadczy tu ani uproszczeń, ani łatwości wyrokowania. Biografia Borowskiego Marty Byczkowskiej-Nowak jest książką wartościową i pod wieloma względami imponującą.”
– Maciej Libich, krytyk literacki
„Los zadrwił sobie okrutnie z Borowskiego, kiedy dawał mu ogromny talent i jednocześnie skazywał na przeżycie największych tragedii, jakie mogły stać się udziałem człowieka w pierwszej połowie XX wieku. Marcie Byczkowskiej-Nowak udało się przywrócić do żywych autora „Pożegnania z Marią”, pokazać go takim, jakim był naprawdę. Czytałam tę książkę niemal bez tchu i ze ściśniętym sercem.”
– Magdalena Grzebałkowska