Lublin to miasto o ponad 700 letniej historii z doskonale zachowanymi zabytkami. Liczne ślady świadczą o jego wyjątkowym położeniu na styku kultur Zachodu i Wschodu. To największe miasto po prawej stronie Wisły o powierzchni wynoszącej 147 km2. Pod względem wielkości populacji miasto plasuje się na dziewiątym miejscu w Polsce z około 340 tysiącami mieszkańców z czego 20% stanowią studenci. Największą uczelnią jest Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, na którym kształci się blisko 22 tys. osób. Najstarszy jest natomiast Katolicki Uniwersytet Lubelski powstały w 1918 roku.
Obowiązkowymi miejscami do odwiedzenia jest przede wszystkim zespół architektoniczno-urbanistyczny lubelskiego Starego Miasta wpisany 16 maja 2007 na listę pomników historii, Plac Litewski wraz ze znajdującymi się w jego północnej części dawnymi pałacami: Czartoryskich, Lubomirskich oraz Rządu Gubernialnego, ulica Krakowskie Przemieście z przylegającym do niego, odrestaurowanym Ogrodem Saskim. Jeśli mielibyśmy ochotę zaznajomić się ze zbiorami muzealnymi to oprócz Muzeum Lubelskiego na Zamku warto poznać też Muzeum na Majdanku oraz Muzeum Wsi Lubelskiej.
Z roku na rok Lublin odwiedza coraz więcej turystów przyciąganych zapowiedzią wspaniałych wydarzeń kulturalnych takich jak : Carnaval Sztukmistrzów, Jarmark Jagielloński, Noc Kultury, Festiwal Teatrów Europy Środkowej „Sąsiedzi”, Festiwal „Konfrontacje Teatralne”, Europejski Festiwal Smaku oraz, dla szukających atrakcji muzycznych – Festiwal Inne Brzmienia. Niektórzy chcą po prostu poczuć atmosferę miasta co umożliwiają im liczne szlaki turystyczne, piesze i rowerowe, a także możliwość skosztowania lokalnych potraw w wielu punktach gastronomicznych, w okresie letnim wystawiających stoliki również na zewnątrz lokalu. Zapraszamy więc do bliższego poznania Lublina – miasta z niezwykle bogatą ofertę turystyczną i kulturalną, w której każdy znajdzie coś interesującego dla siebie.
STARE MIASTO
– historycznie najstarsza część, a od 23 lutego 2006 także dzielnica administracyjna Lublina. Stare Miasto ma powierzchnię 0,94 km. Jego granice określa statut dzielnicy uchwalony 19 lutego 2009. Są to: od północy al. Tysiąclecia, od wschodu al. Unii Lubelskiej – Czechówka – Bystrzyca, od południa Bystrzyca, a od zachodu – al. Unii Lubelskiej – ul. Wyszyńskiego – ul. Królewska – ul. W. Bajkowskiego (d. Przystankowa) – ul. Świętoduska – ul. Wodopojna.
Na terenie Starego Miasta znajdują się liczne zabytki, w tym pozostałości murów miejskich (bramy: Krakowska i Grodzka oraz Baszta Gotycka), renesansowe kamienice, dawny ratusz (Trybunał Koronny) stojący na środku rynku, Archikatedra i Wieża Trynitarska, bazylika dominikanów, czy Teatr Stary. Wewnątrz murów znajduje się plac Po Farze, a przed Bramą Krakowską – plac Łokietka. Poza granicami murów miejskich na terenie dzielnicy administracyjnej Stare Miasto znajduje się Zamek z unikatową Kaplicą Trójcy Świętej.
Brama Krakowska
Historyczny i architektoniczny symbol grodu. Wzniesiona w 1341 roku, za panowania króla Kazimierza Wielkiego po najeździe Tatarów, jako fortyfikacja w pierścieniu murów obronnych otaczających miasto. Jest skierowana w stronę historycznego traktu, który prowadził do ówczesnej stolicy państwa – Krakowa, stąd jej nazwa. Zbudowana w stylu gotyckim, w XVIII wieku nadano jej rys barokowy, a latach 1959-1964 w wyniku prac konserwatorskich przywrócono historyczny wygląd, a wnętrze zaadaptowano na potrzeby Muzeum Historii Miasta Lublina. Można je zwiedzać od środy do niedzieli, a wejście jest od Placu Łokietka.
Brama Grodzka
Tak jak Brama Krakowska wzniesiona w 1341 roku po najeździe Tatarów stanowiąca jedną z dwóch jedną z dwu głównych bram miejskich. Strzegła przejścia w obronnych murach miejskich. Usytuowana jest na zamknięciu ulicy Grodzkiej, na wysuniętym cyplu wzgórza staromiejskiego. Nie posiada własnego numeru. U schyłku XVIII wieku przeprowadzono remont obiektu, którego wykonanie zlecono Dominikowi Merliniemu, nadwornemu architektowi króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po przebudowie w stylu klasycystycznym, o której przypominają elementy widoczne od strony Starego Miasta: data MDCCLXXXV oraz monogram SAR (Stanislaus Augustus Rex – Stanisław August Król), pozbawiono ją cech obronnych. Przez wieki Brama Grodzka zwana była także Bramą Żydowską, ponieważ była przejściem pomiędzy Starym Miastem a dzielnicą żydowską i symbolicznym łącznikiem pomiędzy narodowościami. Obecnie w Bramie Grodzkiej znajduje się siedziba Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”. Możemy tam zobaczyć m.in.: makietę dawnej dzielnicy żydowskiej na Podzamczu oraz ciekawe wystawy dokumentujące codzienne życie w przedwojennym Lublinie. Zwiedzanie wystawy od poniedziałku do piątku o godzinie 9:30, 11:00, 12:30, 14:00.
Baszta Gotycka
podobnie jak dwie bramy miejskie zbudowano ją w 1341 roku razem z murami obronnymi z kamienia i oblicowano cegłą. Z racji swojego kształtu zwana jest także Basztą Półokrągłą. Posiada dwie drewniane kondygnacje dawniej umożliwiające obrońcom dostęp do strzelnic. W okresie średniowiecza we wnętrzu baszty znajdował się „cyrkacz świec” – wyrabiano tu grube świece gromniczne, używając do tego lin konopnych, po których gorący wosk skapywał do form. Baszta została zrekonstruowana w latach 80-tych XX w., a podczas remontu generalnego w 1993 r. odtworzono przypuszczalną formę zwieńczenia budowli.
Trybunał Koronny (Stary Ratusz)
ten mieszczący się pośrodku rynku staromiejskiego obiekt był niegdyś siedzibą władz miejskich, a w latach 1578-1794 pełnił też funkcję Trybunału Koronnego, powołanego przez króla Stefana Batorego. W Lublinie ta najwyższa instancja sądownicza rozstrzygała spory cywilne i karne dla obszaru Małopolski, a w Piotrkowie dla Wielkopolan. Z sądami trybunalskimi związana jest bodajże najbardziej znana lubelska legenda „O Czarciej Łapie”. Legenda mówi, że w roku 1637, odbyła się tu rozprawa pomiędzy ubogą wdową a bogatym magnatem. Magnat, używając swoich wpływów i pieniędzy niesłusznie wygrał ten proces. Wdowa usłyszawszy wyrok , zawołała: „Gdyby mnie diabli sądzili, sprawiedliwszy wyrok by wydali”. W nocy pod Trybunał Koronny zajechała kareta, z której wysiadły trzy czarty. Po wejściu do budynku, przy blasku świec i księżyca, sprawa skrzywdzonej wdowy wróciła na wokandę a wyrok, który zapadł, był dla niej korzystny. Jeden z diabłów przypieczętował dokument ręką, wypalając w stole ślad. Ów stół z “Czarcią Łapą” jest do zobaczenia w Muzeum Lubelskim na Zamku.
Budynek wzniesiony w XIV wieku w gotyckim stylu z dwiema wieżami i zewnętrznymi schodami miał kilka przebudów: w wyniku pożaru w roku 1575 otrzymał renesansową szatę, w latach 80 – tych XVII wieku barokową, a wiek później, według projektu królewskiego architekta Dominika Merliniego, klasycystyczną, którą odrestaurowaną możemy oglądać po dziś dzień. Obecnie w budynku dawnego Ratusza znajduje się urząd stanu cywilnego, tzw. Pałac Ślubów, a w jego piwnicach ma swój początek Lubelska Trasa Podziemna.
Rynek Starego Miasta
Kamienica Klonowica, Rynek 2 – kamienica na Starym Mieście w Lublinie związana z dziejami Sebastiana Klonowica, wybitnego poety, rajcy i burmistrza; jej fasadę zdobią sgraffitowe medaliony z wyobrażeniem Biernata z Lublina, zmarłego w Lublinie Jana Kochanowskiego i Wincentego Pola.
Kamienica Lubomelskich, Rynek 8 – kamienica z zachowanym renesansowym portalem, na którym widnieje gmerk Zadora, herbu właścicieli kamienicy Lubomelskich, pochodzący z 1540 roku. U szczytu budowli znajduje się wmurowana w fasadę attyka renesansowa, a w piwnicy odkryto cenne polichromie o tematyce świeckiej, będące pochwałą “życia uciesznego”, ozdobione sentencjami w języku łacińskim i niemieckim.
Kamienica Konopniców, Rynek 12 – wśród licznych kamienic na Rynku staromiejskim ta wyróżnia się najbardziej i jest jedną z najładniejszych kamienic w Lublinie. Zachwyca swoim kolorem, zdobieniami rzeźbiarskimi i boniowaniem. Jej fasada jako jedyna wśród kamienic staromiejskiego rynku została pokryta manierystycznymi płaskorzeźbami.
Kamienica Wieniawskich, Rynek 17 – mieszkał w niej Tadeusz Wieniawski, ojciec genialnego skrzypka i kompozytora – Henryka, który urodził się tu w 1835 roku. Obecnie w kamienicy siędzibę swoją ma Towarzystwo Muzyczne im. Henryka Wieniewskiego organizujące tu co dwa lata prestiżowy Międzynarodowy Konkurs Młodych Skrzypków im. K.Lipińsiego i H.Wieniawskiego. W kamienicy mieści się także popularna restauracja oferująca typowe polskie dania.
Archikatedra – to dawny kościół jezuicki wzorowany był na rzymskiej świątyni jezuickiej Il Gesu. Wybudowany w latach 1586-1604 według projektu włoskich architektów Jana Mario Bernardoniego i Józefa Bricciego, w stylu barokowym. W 1604 roku kościół został konsekrowany przez biskupa krakowskiego Bernarda Maciejowskiego i otrzymał wezwanie Św. Jana Chrzciciela i Św. Jana Ewangelisty. Po utworzeniu w 1805 roku diecezji lubelskiej zdecydowano się na przebudowę kościoła w katedrę. Prace wykonywano według pomysłu architekta Antonio Corazziego dobudowano klasycystyczny portyk o sześciu kolumnach, powstała też Wieżę Trynitarską.
Oprócz iluzjonistycznych polichromii autorstwa mistrza Józefa Mayera, w świątyni warto zobaczyć barokowy ołtarz wykonany z drewna gruszy libańskiej, relikwie Św. Jana Pawła II oraz Krzyż Trybunalski w Kaplicy Najświętszego Sakramentu. W Zakrystii Akustycznej stojąc po przeciwnych rogach można porozmawiać ze sobą szeptem a kolumny namalowane na sklepieniu… potrafią się poruszać. Jest też skarbiec oraz krypty gdzie pochowani są lubelscy biskupi.
Wyjątkową czcią otoczony jest obraz z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. 3 lipca 1949 roku wierni zauważyli na obliczu Maryi łzy. Przez kilka dni tysiące wiernych z całej Polski przybyło do świątyni na wieść o „cudzie lubelskim”.
Archikatedrę można zwiedzać codziennie poza nabożeństwami.
Wieża Trynitarska – neogotycka wieża-dzwonnica jest najwyższym zabytkowym punktem wysokościowym Lublina. Z platformy widokowej, na wysokości 40 metrów podziwiać można rozległą panoramę miasta. Nazwa wieży pochodzi od zakonu oo. trynitarzy, którzy przebywali w pojezuickich zabudowaniach klasztornych, znajdujących się w pobliżu wieży. Obecnie we wnętrzu wieży mieści się Muzeum Archidiecezjalne z bogatą kolekcją eksponatów sakralnych. Wejście znajduje się na Placu Katedralnym. Uwaga, przy złej pogodzie (opady deszczu, śniegu, silny wiatr itp.) obiekt jest zamknięty.
Zamek Lubelski – wybudowany w XII wieku był wielokrotnie przebudowywany, a w latach 1831–1954 wykorzystywany jako więzienie. Od 1957 roku ma tu swoją siedzibę Muzeum Lubelskie. Posiada ono bogate zbiory z działów etnografii, archeologii, militariów i numizmatów. W galerii malarstwa mieści się słynne dzieło Jana Matejki “Unia Lubelska” obrazujący podpisaną na zamku 1 lipca 1569 roku unię polsko-litewską. W XIII wieku do zamku dobudowano romańską wieżę mieszkalno-obronną zwaną donżonem, a XIV-wieczna Kaplica Trójcy Świętej, wybudowana jako fundacja Kazimierza Wielkiego, jest jednym z najcenniejszych zabytków w Polsce.
Kaplica Trójcy Świętej – pokryta rusko-bizantyńskimi freskami z 1418, powstałymi na zamówienie Władysława Jagiełły.
